... या नभी अंधारवेना : अजय अनंत जोशी

सांजले ! पण सूर्य कलती
दाखवेना... ती दिसेना ! या नभी
अंधारवेना ... पाहिले विस्फोट,
आई विखुरलेली... आज कोणी
तान्हुल्याला जोजवेना एवढी
नव्हती सवय कुठल्या सुखाची
दूरदेशी, बघ, मलाही राहवेना मी
तिचा नाही असे वाटून गेले.. आणि
नंतर वाटले ते बोलवेना ते तिचे
जाणे नि येणे याच हृदयी... सोसले
पूर्वी ! नव्याने सोसवेना
प्राण मी झालो तिचा नजरेत एका
ओढणी आता तिलाही ओढवेना
पाहिले होते तिला मी लाजलेले...
एवढे की, सभ्यतेने पाहवेना
शस्त्रक्रीया आज हृदयाचीच
केली गुंतलेल्या भावनांशी
खेळवेना दु:ख इतके आर्त विणले
वेदनांनी एकही धागा सुखाचा
जोडवेना सूर्य तेंव्हा
पाहिजे होता मला; पण..
चांदण्यांची रास काही
मोडवेना एवढा फिरतोस वणवण का
'अजय' तू...? की तुलाही एकटेपण
साहवेना....?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

गझलकारांची सूची : विश्वस्त

गझलकारांनी किंवा इतर
गझलकारांबद्दल प्रतिसादात
माहिती द्यावी. दिलेल्या
माहितीत दुरुस्ती सुचवायची
असल्यास त्यासाठी उपप्रतिसाद
द्यावा. तसेच प्रतिसादातील
मजकूर खालील क्रमात द्यावा:
1) नाव
2) संक्षिप्त परिचय (शक्य
झाल्यास)
3) पत्ता
4) दूरध्वनी क्रमांक
5) ईमेल

प्रतिसादात दिलेली माहिती
सावकाश सूचीबद्ध करण्यात
येईल. कृपया ह्या कार्यास
हातभार लावावा, ही विनंती.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/652

गझलकारांची सूची : विश्वस्त

गझलकारांनी किंवा इतर
गझलकारांबद्दल प्रतिसादात
माहिती द्यावी. दिलेल्या
माहितीत दुरुस्ती सुचवायची
असल्यास त्यासाठी उपप्रतिसाद
द्यावा. तसेच प्रतिसादातील
मजकूर खालील क्रमात द्यावा:
1) नाव
2) संक्षिप्त परिचय (शक्य
झाल्यास)
3) पत्ता
4) दूरध्वनी क्रमांक
5) ईमेल

प्रतिसादात दिलेली माहिती
कालांतराने सावकाश
अकारविल्हे सूचीबद्ध करण्यात
येईल. कृपया ह्या कार्यास
हातभार लावावा, ही विनंती.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/652

हे खेळ संचिताचे .....! : गंगाधर मुटे

*हे खेळ संचिताचे .....!*
काजळील्या सांजवाती, चंद्रही
काळोखला का असा रे तू समुद्रा
निर्विकारे झोपला सर्वसाक्षी
तू म्हणाला "सर्वमय आहेस तू"
हस्त माझा रेखतांना का असा
भांबावला हंबरूनी वासराने
हंबरावे ते किती आज गायीने
पुन्हा तो मस्त पान्हा चोरला
तृप्त झाल्या क्रुद्ध वाटा,
पावले रक्ताळूनी का कशाला
धोंड कोणी जागजागी मांडला
पाठराखा का मिळेना, का मिळेना
सोबती झुंजतांना एकला मी,
श्वासही सुस्तावला घेतले
ओठात होते, सप्तकाचे सूर मी
साद ती बेसूर गेली, नाद ही
मंदावला संचिताचे खेळ न्यारे,
पायवाटा रोखती चालता मी "अभय"
रस्ता, काळही भारावला गंगाधर
मुटे ............................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2314

हे खेळ संचिताचे .....! : गंगाधर मुटे

*हे खेळ संचिताचे .....!*
काजळील्या सांजवाती, चंद्रही
काळोखला का असा रे तू समुद्रा
निर्विकारे झोपला सर्वसाक्षी
तू म्हणाला "सर्वमय आहेस तू"
हस्त माझा रेखतांना का असा
भांबावला हंबरूनी वासराने
हंबरावे ते किती आज गायीने
पुन्हा तो मस्त पान्हा चोरला
तृप्त झाल्या क्रुद्ध वाटा,
पावले रक्ताळूनी का कशाला
धोंड कोणी जागजागी मांडला
पाठराखा का मिळेना, का मिळेना
सोबती झुंजतांना एकला मी,
श्वासही सुस्तावला घेतले
ओठात होते, सप्तकाचे सूर मी
साद ती बेसूर गेली, नाद ही
मंदावला संचिताचे खेळ न्यारे,
पायवाटा रोखती चालता मी "अभय"
रस्ता, काळही भारावला गंगाधर
मुटे ............................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

शे(अ)रो शायरी, भाग-६ : तफरीह का सामान किया जाये : मानस६

नमस्कार मित्रांनो,
शे(अ)रो-शायरी ह्या
लेखमालेच्या ६व्या भागात आपण
सुप्रसिद्ध शायर कतील शिफाई
ह्यांच्या एका आशयसंपन्न
गझलेचा आस्वाद घेणार आहोत.
ह्या गझलेची चित्र-ध्वनीफित
मी आंतरजालावर बघितली आणि
त्यातील सर्वच्या सर्व शेर
मला अतिशय आवडले. हीच गझल मी
तुमच्याशी ह्या भागात शेअर
करतोय... बघा किती सुरेख लिहिले
आहे ते! मतला असा आहे की- आओ कोई
तफरीह का सामान किया जाए फिर
से किसी वाईज़ को परेशान किया
जाए [ १) तफरीह = करमणूक,
विरंगुळा २) वाईज़ = धर्मगुरू ]
शायर म्हणतोय की, चला,
विरंगुळ्याचा एखादा मार्ग
अथवा उपाय शोधू या. पण तो कोणता;
तर ,एखाद्या धर्मगुरूला हैराण
करु या. आता आपण म्हणाल की,
विरंगुळा आणि धर्मगुरूला
हैराण करणे, ह्यांचा आपापसात
काय संबंध? तो असा की, धर्मगुरु
हा खरे तर दांभिकतेचे एक
मूर्तिमंत प्रतीक म्हणूनच
प्रसिद्ध(?) आहे, किंबहुना तो
दांभिकच आहे. म्हणजे दिवसा
लोकांना धर्मानुसार
वागण्याचे धडे द्यायचे आणि
रात्री स्वत: लपून-छपून
'मैखान्यात' जायचे. म्हणून तर
तो उर्दू शायरांच्या थट्टेचा
विषय झाला आहे. गालिबने तर
म्हटलेच आहे की- कहाँ मैखाने
का दरवाजा 'गालिब' और कहाँ
वाईज़ पर इतना जानते है कल वो
जाता था के हम निकले अरे, कुठे
मैखाना आणि कुठे धर्मगुरू! तो
कधीतरी तिथे जाणे शक्य आहे का?
पण एक नक्की सांगतो, की काल
रात्री मी जेंव्हा
मैखान्याच्या बाहेर निघत
होतो, त्याच वेळी तो मला आत
जाताना दिसला! (आता बोला!) मग
काय! अश्या दांभिक धर्मगुरूची
मस्त छेड काढायची, त्याला
विचारायचे, " क्यों शेख साहब? कल
रात मैखाने में शायद आप भी
दिखे थे", मग त्याला उलट-सुलट
प्रश्न विचारून भंडावून
सोडायचे. हे ऐकून तो बावचळेल,
आपले पितळ उघडे पडते की काय,
ह्या भितीने तो अधिकच
कावरा-बावरा होईल, त्याची
बोबडी वळेल. मग आपण मन-मुराद
हसायचे. त्याच्या ह्या
फजितीचा आनंद घ्यायचा. शायर
म्हणतोय की, अश्या आत एक आणि
बाहेर एक असणाऱ्या
शेख-साहेबांना वारंवार
त्यांच्या दांभिकतेवरून
छेडण्यात एक औरच मजा येते.
बे-लरज़िश-ए-पा मस्त हो उन आँखो
से पी कर यूँ मुहतसीब-ए-शहर को
हैरान किया जाए [ १) लरज़िश= थरथर,
थरकाप, २) पा=पाय ३)
बे-लरज़िश-ए-पा= पाय थरथर न कापता
सुद्धा ४) मुहतसिब= लोकांनी
मद्यपान करु नये म्हणून
त्यांच्यावर नजर ठेवणारा ] वा!
भलताच अनोखा कल्पना-विलास आहे!
मुहतसिब हा असा एक अधिकारी
असतो की जो लोकांनी मद्यपान
करु नये म्हणून त्यांच्यावर
नजर ठेवून असतो. पण शायर
म्हणतोय की आपण आता खुद्द
मुहतसिबालाच, जरा 'रोमँटीक
तरीकीसे' हैराण करु या. ते
स्वत: लोकांवर, त्यांनी
मद्यपान करु नये म्हणून पाळत
ठेवून असतात ना, मग आपण
त्यांनाच धुंद करु यात !
मद्यधुंद माणसाचे पाय जसे
थरथर कापतात, तसे त्यांचे पाय
कापणार तर नाहीत, पण ते धुंद
होतील! पण हे कसे? तर ती शराबी
डोळे असलेली सांकी, जिच्या
नुसत्या 'नजरेनी पिऊनच' लोक
मदहोश होतात, तिला वारंवार
त्यांच्यासमोर आणायचे! मग
त्यांची काय मजाल की ते साकीचे
शराबी डोळे बघून मदहोश होणार
नाहीत? वारुणीचा एक थेंबही
नाही, पायात थरथर नाही, पण
मनाची अवस्था मात्र एकदम धुंद!
( अशी अवस्था झाल्यावर ते नंतर
कुणावरही पाळत ठेवायचे
कदाचित विसरूनच जातील). क्या
बात है! हर शय से मुक्क्दस है
खयालात का रिश्ता क्यूँ
मस्लहतो पर इसे कुर्बान किया
जाए [ १) शय= वस्तू, गोष्ट २)
मुकद्दस = पवित्र, महान ३)
मस्लहत = मसलत, सल्ला, उपदेश;
विवेक, शहाणपण ] ह्या शेराचा
अर्थ मला सुरुवातीला नीटसा
उमगला नाही. काही जाणकारांना
विचारुनच तो आपल्या समोर
ठेवतो आहे. भावार्थ फार छान
आहे. शायर म्हणतोय की तुमचे
तुमच्या स्वत:च्या विचारांशी
असलेले नाते हे इतर कुठल्याही
गोष्टींपेक्षा श्रेष्ठ आहे.
त्यात तुमची स्वत:ची एक
इंडीव्हीजुऍलिटी आहे. मग असे
जर आहे, तर इतरांशी सल्ला-मसलत
करून असे उगाचच का विचारावे
की," का हो, मला ह्या बाबतीत
असे-असे वाटते आहे,माझे मत असे
आहे; हे योग्य की अयोग्य?". असे
विचारून आपल्या
ओरिजिनॅलिटीला आपण उगाचच
सॅक्रिफाईस करतो. एक विचार
प्रवाह मला असा ही कळला की, आपण
जर एखादी चांगली गोष्ट
करण्याच्या विचाराने
झपाटलेले असू, तर मग ती
करण्याआधी आपल्या विचारांना
उगाचच विवेक आणि शहाणपणाच्या
कसोटीवर तपासत बसू नये. जस्ट
फॉलो युवर ओन पॅशन अँड थॉटस.
(जाणकारांनी ह्यावर कृपया
अधिक भाष्य करावे) मुफलिस के
बदन को भी है चादर की ज़रूरत अब
खुल के मज़ारो पर ये ऐलान किया
जाए [ १) मुफलिस = गरीब, २) मज़ार =
फकीराची समाधी ३) ऐलान = घोषणा ]
हा शेरात तर पक्क्या बंडखोर
बुद्धीवादी विचारांचे
प्रतिबिंब पडले आहे. कवि
म्हणतोय की हे लोक, जे एखाद्या
फकीराच्या समाधीवर चादरीवर
चादरी चढवतात, तेंव्हा
त्यांना ह्याची जाणीव तरी
असते का, की थंडीने
कुडकुडणाऱ्या एखाद्या
गरीबाच्या शरीराला सुद्धा
अश्याच एखाद्या चादरीची गरज
आहे? अश्या आंधळ्या भक्तांना
हे उच्चरवाने आणि ठणकावून
सांगणे आता जरुरी आहे की
पैगंबरवासी झालेल्या एखाद्या
फकीराच्या समाधीवर चादर
चढवायच्या आधी, जो जिवंत आहे,
त्याच्या देहाची चिंता करा.
त्या गरीबाला सुद्धा चादरीची
तेव्हढीच गरज आहे;किंबहुना
त्याच्या उघड्या अंगावर आधी
चादर घालणे हाच खरा-खुरा धर्म
आहे. वो शक्स जो दीवानो की
इज़्ज़त नहीं करता उस शक्स का
चाक गिरेबान किया जाए [ १) शक्स=
व्यक्ती, २) चाक गिरेबान करना =
दु:खातिशयाने अंगावरील कपडे
फाडणे ] असे म्हणतात, की
जेंव्हा एखादा माणूस दु:खाने
वेडा-पिसा होतो, तेंव्हा तो
आपल्या अंगावरील कपडे फाडतो.
अश्या वेड्या झालेल्या
व्यक्तीच्या वाट्याला बहुदा
हेटाळणीच येते. त्याची वेदना
काय होती, त्याचे दु:ख कशामुळे
होते, ह्याचा, त्याच्या
भूमिकेत जाऊन,
सहानूभूतीपूर्वक विचार
करताना, कधीच कोणी दिसत नाही.
कवि म्हणतोय की, असे जे
संवेदनाशून्य लोक आहेत,
ज्यांना अश्या वेड्याच्या
वेदनेची तसूभरही जाणीव नाहीय,
त्यांच्याही अंगावरचे कपडे
कधी कुणी फाडावेत. म्हणजे
त्यांनाही अश्या हृदय
विदीर्ण करणाऱ्या वेदनेची
कल्पना येईल. दीवानो की इज़्ज़त
करना ह्या मधे कविला असे
म्हणायचे आहे की अश्या
वेड्या-पीराची वेदना, किंवा
अश्या जातीच्या वेड्यांची
वेदना, व्यथा, त्यांच्या
ठिकाणी स्वत:ला ठेवून समजून
घ्या. किंबहुना अशी वेदना जो
पर्यंत तुमच्या वाट्याला येत
नाही, तो वर तुम्हाला त्या
दीवान्याचे दु:ख काय होते ते
कधीच कळणार नाही. पहले भी 'कतील'
आँखो ने खाए कई धोखे अब और न
बीनाई का नुकसान किया जाए [ १)
बीनाई= दृष्टी ] ह्या शेरातील
भावार्थ अगदी सोपा असा आहे की,
आता पर्यंतच्या आयुष्यात
माझ्या नजरेने माणसे
'पारखण्यात' नेहमीच चूक केली
आहे. ज्या नात्यात खरे तर
भावनांचे मृगजळच होते, तिथे मी
भावनेच्या ओलाव्याची अपेक्षा
करत आलो, आणि फसत गेलो! परंतु
ह्या पुढे मात्र मी खबरदार
राहणार आहे. आता मी अश्या
कुठल्याही भुलाव्याला भुलणार
नाही, आणि ह्या पुढे माझ्या
दृष्टीला -जिने आता पर्यंत
अनेक घाव सहन केले आहेत, अधिक
जखमी होऊ देणार नाही. चला तर
भेटू या पुढच्या भागात!
बाय-बाय! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2313

'' प्रश्न'' : कैलास

'' प्रश्न'' का नको त्याला मला
मोठे म्हणावे लागले? फ़ासुनी
शेंदूर दगडाला पुजावे लागले
त्यागण्याला राजवैभव सिद्ध
व्हावे लागले, का असे त्या
गौतमाला बुद्ध व्हावे लागले?
तो जरी नव्हताच दोषी कोणत्या
खटल्यातला, हाय ! येसूला
क्रुसावरतीच जावे लागले लीन
होती खास मीरा कृष्ण भक्तीतच
सदा का तिला कडवे विषाचे घॊट
प्यावे लागले? जो न होता शिष्य
त्यांचा,द्रोणही नव्हते गुरु
अंगठ्याला एकलव्या,का मुकावे
लागले? हा मला ही प्रश्न आता
भेडसावू लागतो का तुकोबालाच
वैकुंठास जावे लागले? आज ते
'आंबेडकर' म्हणती जरी मानव
खरा काल त्याला चंदनासम का
झिजावे लागले? बाब इतुकी आजही
'कैलास'का सलते मनी?
त्यागण्या हिंसा तुला हिंसक
बनावे लागले. डॉ.कैलास गायकवाड
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2312

शे(अ)रो शायरी, भाग-६ : तफरीह का सामान किया जाये : मानस६

नमस्कार मित्रांनो,
शे(अ)रो-शायरी ह्या
लेखमालेच्या ६व्या भागात आपण
सुप्रसिद्ध शायर कतील शिफाई
ह्यांच्या एका आशयसंपन्न
गझलेचा आस्वाद घेणार आहोत.
ह्या गझलेची चित्र-ध्वनीफित
मी आंतरजालावर बघितली आणि
त्यातील सर्वच्या सर्व शेर
मला अतिशय आवडले. हीच गझल मी
तुमच्याशी ह्या भागात शेअर
करतोय... बघा किती सुरेख लिहिले
आहे ते! मतला असा आहे की- आओ कोई
तफरीह का सामान किया जाए फिर
से किसी वाईज़ को परेशान किया
जाए [ १) तफरीह = करमणूक,
विरंगुळा २) वाईज़ = धर्मगुरू ]
शायर म्हणतोय की, चला,
विरंगुळ्याचा एखादा मार्ग
अथवा उपाय शोधू या. पण तो कोणता;
तर ,एखाद्या धर्मगुरूला हैराण
करु या. आता आपण म्हणाल की,
विरंगुळा आणि धर्मगुरूला
हैराण करणे, ह्यांचा आपापसात
काय संबंध? तो असा की, धर्मगुरु
हा खरे तर दांभिकतेचे एक
मूर्तिमंत प्रतीक म्हणूनच
प्रसिद्ध(?) आहे, किंबहुना तो
दांभिकच आहे. म्हणजे दिवसा
लोकांना धर्मानुसार
वागण्याचे धडे द्यायचे आणि
रात्री स्वत: लपून-छपून
'मैखान्यात' जायचे. म्हणून तर
तो उर्दू शायरांच्या थट्टेचा
विषय झाला आहे. गालिबने तर
म्हटलेच आहे की- कहाँ मैखाने
का दरवाजा 'गालिब' और कहाँ
वाईज़ पर इतना जानते है कल वो
जाता था के हम निकले अरे, कुठे
मैखाना आणि कुठे धर्मगुरू! तो
कधीतरी तिथे जाणे शक्य आहे का?
पण एक नक्की सांगतो, की काल
रात्री मी जेंव्हा
मैखान्याच्या बाहेर निघत
होतो, त्याच वेळी तो मला आत
जाताना दिसला! (आता बोला!) मग
काय! अश्या दांभिक धर्मगुरूची
मस्त छेड काढायची, त्याला
विचारायचे, " क्यों शेख साहब? कल
रात मैखाने में शायद आप भी
दिखे थे", मग त्याला उलट-सुलट
प्रश्न विचारून भंडावून
सोडायचे. हे ऐकून तो बावचळेल,
आपले पितळ उघडे पडते की काय,
ह्या भितीने तो अधिकच
कावरा-बावरा होईल, त्याची
बोबडी वळेल. मग आपण मन-मुराद
हसायचे. त्याच्या ह्या
फजितीचा आनंद घ्यायचा. शायर
म्हणतोय की, अश्या आत एक आणि
बाहेर एक असणाऱ्या
शेख-साहेबांना वारंवार
त्यांच्या दांभिकतेवरून
छेडण्यात एक औरच मजा येते.
बे-लरज़िश-ए-पा मस्त हो उन आँखो
से पी कर यूँ मुहतसीब-ए-शहर को
हैरान किया जाए [ १) लरज़िश= थरथर,
थरकाप, २) पा=पाय ३)
बे-लरज़िश-ए-पा= पाय थरथर न कापता
सुद्धा ४) मुहतसिब= लोकांनी
मद्यपान करु नये म्हणून
त्यांच्यावर नजर ठेवणारा ] वा!
भलताच अनोखा कल्पना-विलास आहे!
मुहतसिब हा असा एक अधिकारी
असतो की जो लोकांनी मद्यपान
करु नये म्हणून त्यांच्यावर
नजर ठेवून असतो. पण शायर
म्हणतोय की आपण आता खुद्द
मुहतसिबालाच, जरा 'रोमँटीक
तरीकीसे' हैराण करु या. ते
स्वत: लोकांवर, त्यांनी
मद्यपान करु नये म्हणून पाळत
ठेवून असतात ना, मग आपण
त्यांनाच धुंद करु यात !
मद्यधुंद माणसाचे पाय जसे
थरथर कापतात, तसे त्यांचे पाय
कापणार तर नाहीत, पण ते धुंद
होतील! पण हे कसे? तर ती शराबी
डोळे असलेली सांकी, जिच्या
नुसत्या 'नजरेनी पिऊनच' लोक
मदहोश होतात, तिला वारंवार
त्यांच्यासमोर आणायचे! मग
त्यांची काय मजाल की ते साकीचे
शराबी डोळे बघून मदहोश होणार
नाहीत? वारुणीचा एक थेंबही
नाही, पायात थरथर नाही, पण
मनाची अवस्था मात्र एकदम धुंद!
( अशी अवस्था झाल्यावर ते नंतर
कुणावरही पाळत ठेवायचे
कदाचित विसरूनच जातील). क्या
बात है! हर शय से मुक्क्दस है
खयालात का रिश्ता क्यूँ
मस्लहतो पर इसे कुर्बान किया
जाए [ १) शय= वस्तू, गोष्ट २)
मुकद्दस = पवित्र, महान ३)
मस्लहत = मसलत, सल्ला, उपदेश;
विवेक, शहाणपण ] ह्या शेराचा
अर्थ मला सुरुवातीला नीटसा
उमगला नाही. काही जाणकारांना
विचारुनच तो आपल्या समोर
ठेवतो आहे. भावार्थ फार छान
आहे. शायर म्हणतोय की तुमचे
तुमच्या स्वत:च्या विचारांशी
असलेले नाते हे इतर कुठल्याही
गोष्टींपेक्षा श्रेष्ठ आहे.
त्यात तुमची स्वत:ची एक
इंडीव्हीजुऍलिटी आहे. मग असे
जर आहे, तर इतरांशी सल्ला-मसलत
करून असे उगाचच का विचारावे
की," का हो, मला ह्या बाबतीत
असे-असे वाटते आहे,माझे मत असे
आहे; हे योग्य की अयोग्य?". असे
विचारून आपल्या
ओरिजिनॅलिटीला आपण उगाचच
सॅक्रिफाईस करतो. एक विचार
प्रवाह मला असा ही कळला की, आपण
जर एखादी चांगली गोष्ट
करण्याच्या विचाराने
झपाटलेले असू, तर मग ती
करण्याआधी आपल्या विचारांना
उगाचच विवेक आणि शहाणपणाच्या
कसोटीवर तपासत बसू नये. जस्ट
फॉलो युवर ओन पॅशन अँड थॉटस.
(जाणकारांनी ह्यावर कृपया
अधिक भाष्य करावे) मुफलिस के
बदन को भी है चादर की ज़रूरत अब
खुल के मज़ारो पर ये ऐलान किया
जाए [ १) मुफलिस = गरीब, २) मज़ार =
फकीराची समाधी ३) ऐलान = घोषणा ]
हा शेरात तर पक्क्या बंडखोर
बुद्धीवादी विचारांचे
प्रतिबिंब पडले आहे. कवि
म्हणतोय की हे लोक, जे एखाद्या
फकीराच्या समाधीवर चादरीवर
चादरी चढवतात, तेंव्हा
त्यांना ह्याची जाणीव तरी
असते का, की थंडीने
कुडकुडणाऱ्या एखाद्या
गरीबाच्या शरीराला सुद्धा
अश्याच एखाद्या चादरीची गरज
आहे? अश्या आंधळ्या भक्तांना
हे उच्चरवाने आणि ठणकावून
सांगणे आता जरुरी आहे की
पैगंबरवासी झालेल्या एखाद्या
फकीराच्या समाधीवर चादर
चढवायच्या आधी, जो जिवंत आहे,
त्याच्या देहाची चिंता करा.
त्या गरीबाला सुद्धा चादरीची
तेव्हढीच गरज आहे;किंबहुना
त्याच्या उघड्या अंगावर आधी
चादर घालणे हाच खरा-खुरा धर्म
आहे. वो शक्स जो दीवानो की
इज़्ज़त नहीं करता उस शक्स का
चाक गिरेबान किया जाए [ १) शक्स=
व्यक्ती, २) चाक गिरेबान करना =
दु:खातिशयाने अंगावरील कपडे
फाडणे ] असे म्हणतात, की
जेंव्हा एखादा माणूस दु:खाने
वेडा-पिसा होतो, तेंव्हा तो
आपल्या अंगावरील कपडे फाडतो.
अश्या वेड्या झालेल्या
व्यक्तीच्या वाट्याला बहुदा
हेटाळणीच येते. त्याची वेदना
काय होती, त्याचे दु:ख कशामुळे
होते, ह्याचा, त्याच्या
भूमिकेत जाऊन,
सहानूभूतीपूर्वक विचार
करताना, कधीच कोणी दिसत नाही.
कवि म्हणतोय की, असे जे
संवेदनाशून्य लोक आहेत,
ज्यांना अश्या वेड्याच्या
वेदनेची तसूभरही जाणीव नाहीय,
त्यांच्याही अंगावरचे कपडे
कधी कुणी फाडावेत. म्हणजे
त्यांनाही अश्या हृदय
विदीर्ण करणाऱ्या वेदनेची
कल्पना येईल. दीवानो की इज़्ज़त
करना ह्या मधे कविला असे
म्हणायचे आहे की अश्या
वेड्या-पीराची वेदना, किंवा
अश्या जातीच्या वेड्यांची
वेदना, व्यथा, त्यांच्या
ठिकाणी स्वत:ला ठेवून समजून
घ्या. किंबहुना अशी वेदना जो
पर्यंत तुमच्या वाट्याला येत
नाही, तो वर तुम्हाला त्या
दीवान्याचे दु:ख काय होते ते
कधीच कळणार नाही. पहले भी 'कतील'
आँखो ने खाए कई धोखे अब और न
बीनाई का नुकसान किया जाए [ १)
बीनाई= दृष्टी ] ह्या शेरातील
भावार्थ अगदी सोपा असा आहे की,
आता पर्यंतच्या आयुष्यात
माझ्या नजरेने माणसे
'पारखण्यात' नेहमीच चूक केली
आहे. ज्या नात्यात खरे तर
भावनांचे मृगजळच होते, तिथे मी
भावनेच्या ओलाव्याची अपेक्षा
करत आलो, आणि फसत गेलो! परंतु
ह्या पुढे मात्र मी खबरदार
राहणार आहे. आता मी अश्या
कुठल्याही भुलाव्याला भुलणार
नाही, आणि ह्या पुढे माझ्या
दृष्टीला -जिने आता पर्यंत
अनेक घाव सहन केले आहेत, अधिक
जखमी होऊ देणार नाही. चला तर
भेटू या पुढच्या भागात!
बाय-बाय! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

'' प्रश्न'' : कैलास

'' प्रश्न'' का नको त्याला मला
मोठे म्हणावे लागले? फ़ासुनी
शेंदूर दगडाला पुजावे लागले
त्यागण्याला राजवैभव सिद्ध
व्हावे लागले, का असे त्या
गौतमाला बुद्ध व्हावे लागले?
तो जरी नव्हताच दोषी कोणत्या
खटल्यातला, हाय ! येसूला
क्रुसावरतीच जावे लागले लीन
होती खास मीरा कृष्ण भक्तीतच
सदा का तिला कडवे विषाचे घॊट
प्यावे लागले? जो न होता शिष्य
त्यांचा,द्रोणही नव्हते गुरु
अंगठ्याला एकलव्या,का मुकावे
लागले? हा मला ही प्रश्न आता
भेडसावू लागतो का तुकोबालाच
वैकुंठास जावे लागले? आज ते
'आंबेडकर' म्हणती जरी मानव
खरा काल त्याला चंदनासम का
झिजावे लागले? बाब इतुकी आजही
'कैलास'का सलते मनी?
त्यागण्या हिंसा तुला हिंसक
बनावे लागले. डॉ.कैलास गायकवाड
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

वंचना : आसावरी

इथला पहिलाच प्रयत्न! शिकतेय
अजून! --वंचना -- काय मी द्यावे
कुणाला? मीच मोठी याचना ओंजळी
उरले न काही, ना असोशी जीवना
कोणिही यावे लुटावे, हेच नशिबी
वाढले कशि कळावी अंतराला?
खरिखुरी संवेदना शोभते
जखमांत जी, ती वेदना मी पोशिली
बाळसे भोगांस आले, लोपुनी हर
भावना शोषणारे लेउनी आले
ललाटी उत्तरे शोषितांचे
प्रश्न त्यांची का असावी
वेदना? का जगाला दोष द्यावे?
माणसाची जात ती खुद्द दैवानेच
केली, घोर माझी वंचना
--सौ.आसावरी केळकर-वाईकर
२६.८.२०१०
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2311

वंचना : आसावरी

इथला पहिलाच प्रयत्न! शिकतेय
अजून! --वंचना -- काय मी द्यावे
कुणाला? मीच मोठी याचना ओंजळी
उरले न काही, ना असोशी जीवना
कोणिही यावे लुटावे, हेच नशिबी
वाढले कशि कळावी अंतराला?
खरिखुरी संवेदना शोभते
जखमांत जी, ती वेदना मी पोशिली
बाळसे भोगांस आले, लोपुनी हर
भावना शोषणारे लेउनी आले
ललाटी उत्तरे शोषितांचे
प्रश्न त्यांची का असावी
वेदना? का जगाला दोष द्यावे?
माणसाची जात ती खुद्द दैवानेच
केली, घोर माझी वंचना
--सौ.आसावरी केळकर-वाईकर
२६.८.२०१०
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

नास्तिक...! : काव्यरसिक

नास्तिक...!
-----------------------------------------------------------------------------------------------
देव होता कसा कोण पाहीला नाही,
आज माझ्यातही देव राहीला
नाही... रेखिली ही ललाटे अशी गूढ
सारी, भोग भोगायचा कोण राहीला
नाही... आसवांचे किती पूर वाहून
गेले, एक अश्रुसुद्धा आज
वाहीला नाही... देव पाण्यात मी
सोडलेले जरीही, मी कुणालाच
पाण्यात पाहीला नाही... आयुष्य
हे सोस सोसून मेले, शेवटाचा
तरी घाव साहीला नाही... जाहलो मी
खरा होय नास्तिक येथे, मीच
माझ्यातला देव पाहीला नाही...
----------------------------------------------------------------नचिकेत
भिंगार्डे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2310

किती? : मार्क.

गझल लिहिण्याचा माझा हा
पहिलाच प्रसंग. आपल्या
मार्गदर्शनाची अपेक्षा
करितो. ग्रामसभेच्या ठरावाला
केराची टोपली दाखवून राज्य
सरकारने विकासाच्या नावाखाली
(मुळात बिल्डर लोबीच्या
फायद्यासाठी) वसईतील
निसर्गरम्य गावे महापलिकेत
बळजबरीने समाविष्ट
केल्याच्या पार्श्वभूमीवर हि
गझल ........ वसईकरांनी करावी अजून
आंदोलन किती? नादान शासनाशी
करावे हात दोन किती? सुंदर,
हिरवी गावे महापालिकेमध्ये
जाळूनी गावाच्या राखेमधुनी
कमवावे धन किती? गावाच्या
पवित्र मंदिरावर बुलडोझर
फिरवुनी कॉंक्रीटच्या जंगलात
गाणार भजन किती? सत्तेच्या एका
सहीने शहरे अजून लाम्ब्वूनी
वेशीवरील गावे देणार आंदण
किती? खोट्या विकासाची
स्वप्ने रोज आम्हा दाखवुनी
सोन्याने सारवायचे आम्ही
अंगण किती? जनतेच्या मागणीला
पायदळी असे तुडवुनी
लोकशाहीचा तुम्ही, करणार
सन्मान किती?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2308

नास्तिक...! : काव्यरसिक

नास्तिक...!
-----------------------------------------------------------------------------------------------
देव होता कसा कोण पाहीला नाही,
आज माझ्यातही देव राहीला
नाही... रेखिली ही ललाटे अशी गूढ
सारी, भोग भोगायचा कोण राहीला
नाही... आसवांचे किती पूर वाहून
गेले, एक अश्रुसुद्धा आज
वाहीला नाही... देव पाण्यात मी
सोडलेले जरीही, मी कुणालाच
पाण्यात पाहीला नाही... आयुष्य
हे सोस सोसून मेले, शेवटाचा
तरी घाव साहीला नाही... जाहलो मी
खरा होय नास्तिक येथे, मीच
माझ्यातला देव पाहीला नाही...
----------------------------------------------------------------नचिकेत
भिंगार्डे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

जाळे पुढयात माझ्या .... : विदेश

जाळे पुढयात माझ्या पसरून कोण
गेली, जाळ्यामधील मासा विसरून
कोण गेली ! एका स्मितातुनीही
घायाळ मज समजता- उपचार पूर्ण
करण्या विसरून कोण गेली !
काहूर स्पंदनांचे ह्रदयात
माजवूनी, हृदयासनात बसण्या
विसरून कोण गेली ! नयनात
भाव-सुमने हलकेपणी उमलता-
टिपण्यास या मधुकणां विसरून
कोण गेली ! घेऊन मीलनाच्या
चंद्रासमोर शपथा, बाहूत मज
बिलगण्या विसरून कोण गेली ?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

किती? : मार्क.

गझल लिहिण्याचा माझा हा
पहिलाच प्रसंग. आपल्या
मार्गदर्शनाची अपेक्षा
करितो. ग्रामसभेच्या ठरावाला
केराची टोपली दाखवून राज्य
सरकारने विकासाच्या नावाखाली
(मुळात बिल्डर लोबीच्या
फायद्यासाठी) वसईतील
निसर्गरम्य गावे महापलिकेत
बळजबरीने समाविष्ट
केल्याच्या पार्श्वभूमीवर हि
गझल ........ वसईकरांनी करावी अजून
आंदोलन किती? नादान शासनाशी
करावे हात दोन किती? सुंदर,
हिरवी गावे महापालिकेमध्ये
जाळूनी गावाच्या राखेमधुनी
कमवावे धन किती? गावाच्या
पवित्र मंदिरावर बुलडोझर
फिरवुनी कॉंक्रीटच्या जंगलात
गाणार भजन किती? सत्तेच्या एका
सहीने शहरे अजून लाम्ब्वूनी
वेशीवरील गावे देणार आंदण
किती? खोट्या विकासाची
स्वप्ने रोज आम्हा दाखवुनी
सोन्याने सारवायचे आम्ही
अंगण किती? जनतेच्या मागणीला
पायदळी असे तुडवुनी
लोकशाहीचा तुम्ही, करणार
सन्मान किती?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2308

किती? : मार्क.

गझल लिहिण्याचा माझा हा
पहिलाच प्रसंग. आपल्या
मार्गदर्शनाची अपेक्षा
करितो. ग्रामसभेच्या ठरावाला
केराची टोपली दाखवून राज्य
सरकारने विकासाच्या नावाखाली
(मुळात बिल्डर लोबीच्या
फायद्यासाठी) वसईतील
निसर्गरम्य गावे महापलिकेत
बळजबरीने समाविष्ट
केल्याच्या पार्श्वभूमीवर हि
गझल ........ वसईकरांनी करावी अजून
आंदोलन किती? नादान शासनाशी
करावे हात दोन किती? सुंदर,
हिरवी गावे महापालिकेमध्ये
जाळूनी गावाच्या राखेमधुनी
कमवावे धन किती? गावाच्या
पवित्र मंदिरावर बुलडोझर
फिरवुनी कॉंक्रीटच्या जंगलात
गाणार भजन किती? सत्तेच्या एका
सहीने शहरे अजून लाम्ब्वूनी
वेशीवरील गावे देणार आंदण
किती? खोट्या विकासाची
स्वप्ने रोज आम्हा दाखवुनी
सोन्याने सारवायचे आम्ही
अंगण किती? जनतेच्या मागणीला
पायदळी असे तुडवुनी
लोकशाहीचा तुम्ही, करणार
सन्मान किती?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

आन्दोलन : मार्क.

गझल लिहिण्याचा माझा हा
पहिलाच प्रसंग. आपल्या
मार्गदर्शनाची अपेक्षा
करितो. ग्रामसभेच्या ठरावाला
केराची टोपली दाखवून राज्य
सरकारने विकासाच्या नावाखाली
(मुळात बिल्डर लोबीच्या
फायद्यासाठी) वसईतील
निसर्गरम्य गावे महापलिकेत
बळजबरीने समाविष्ट
केल्याच्या पार्श्वभूमीवर हि
गझल ........ वसईकरांनी करावी अजून
आंदोलन किती? नादान शासनाशी
करावे हात दोन किती? सुंदर,
हिरवी गावे महापालिकेमध्ये
जाळूनी गावाच्या राखेमधुनी
कमवावे धन किती? गावाच्या
पवित्र मंदिरावर बुलडोझर
फिरवुनी कॉंक्रीटच्या जंगलात
गाणार भजन किती? सत्तेच्या एका
सहीने शहरे अजून लाम्ब्वूनी
वेशीवरील गावे देणार आंदण
किती? विकासाची स्वप्ने रोज
आम्हा दाखवुनी सोन्याने
सारवायचे आम्ही अंगण किती?
जनतेच्या मागणीला पायदळी असे
तुडवुनी लोकशाहीचा तुम्ही,
करणार सन्मान किती?
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

बंडखोरी : क्रान्ति

रुढींची भिंत त्याने पाडली
मनाची बंडखोरी वाढली उरे माझे
अभागी झोपडे पुरी वस्ती जरी
ओसाडली चला, बोली करा, भगवंत
घ्या इथे श्रद्धा विकाया
काढली जरासे स्वच्छ, हलके
वाटले, मनाची ओसरी मी झाडली
जगाचे ऐकले अन् वागले, तरी
तोंडे किती वेंगाडली! व्यथे,
आता तरी तू हो सुखी,
तुझ्यासाठी सुखे लाथाडली
विठू, दे घोंगडी, आताच मी
कुडीची जीर्ण चादर फाडली
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2306

बंडखोरी : क्रान्ति

रुढींची भिंत त्याने पाडली
मनाची बंडखोरी वाढली उरे माझे
अभागी झोपडे पुरी वस्ती जरी
ओसाडली चला, बोली करा, भगवंत
घ्या इथे श्रद्धा विकाया
काढली जरासे स्वच्छ, हलके
वाटले, मनाची ओसरी मी झाडली
जगाचे ऐकले अन् वागले, तरी
तोंडे किती वेंगाडली! व्यथे,
आता तरी तू हो सुखी,
तुझ्यासाठी सुखे लाथाडली
विठू, दे घोंगडी, आताच मी
कुडीची जीर्ण चादर फाडली
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली माझी : चित्तरंजन भट

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी ती कोठे सगळी वर्षे गळली
माझी ? त्या पिंपळपारावरच्या
अवखळ गप्पा हसलीस जरा पाने
सळसळली माझी नेहमीसारखे तुला
भेटण्यासाठी पावले कितीदा
मागे वळली माझी एवढा कशाचा माज
तुझ्या चाफ्याला ? गात्रांत
तुझ्या कविता दरवळली माझी मग
मिठीतही एकटे वाटले तेव्हा तू
ओळ कोणती उरी कवळली माझी?
पाडून भाव का सांगतेस तू माझा?
जा! मलाच आहे किंमत कळली माझी!
तो मलाच माझे शब्द ऐकवत होता
लायकी मलाही अखेर कळली माझी मी
प्रशांत होतो, जेव्हा दुःखी
होतो बघ ही प्रशांतता किती
खवळली माझी मी कधी चाललो मजल
गाठण्यासाठी? ही हयात आहे अशीच
मळली माझी नुकतेच तुला आठवून
झाले थोडे नुकतीच जराशी दुपार
ढळली माझी लागले जरी शब्दांचे
कुंटणखाने पण अजूनही लेखणी न
चळली माझी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2304

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली माझी : चित्तरंजन भट

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी ती कोठे सगळी वर्षे गळली
माझी ? त्या पिंपळपारावरच्या
अवखळ गप्पा हसलीस जरा पाने
सळसळली माझी नेहमीप्रमाणे
तुला भेटण्यासाठी पावले
कितीदा मागे वळली माझी एवढा
कशाचा माज तुझ्या चाफ्याला ?
गात्रांत तुझ्या कविता
दरवळली माझी मग मिठीतही एकटे
वाटले तेव्हा तू ओळ कोणती उरी
कवळली माझी? पाडून भाव का
सांगतेस तू माझा? जा! मलाच आहे
किंमत कळली माझी! तो मलाच माझे
शब्द ऐकवत होता लायकी मलाही
अखेर कळली माझी मी प्रशांत
होतो, जेव्हा दुःखी होतो बघ ही
प्रशांतता किती खवळली माझी मी
कधी चाललो मजल गाठण्यासाठी? ही
हयात आहे अशीच मळली माझी
नुकतेच तुला आठवून झाले थोडे
नुकतीच जराशी दुपार ढळली माझी
लागले जरी शब्दांचे
कुंटणखाने पण अजूनही लेखणी न
चळली माझी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2304

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली माझी : चित्तरंजन भट

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी ती कोठे सारी वर्षे गळली
माझी ? त्या पिंपळपारावरच्या
अवखळ गप्पा हसलीस जरा पाने
सळसळली माझी नेहमीप्रमाणे
तुला भेटण्यासाठी पावले
कितीदा मागे वळली माझी एवढा
कशाचा माज तुझ्या चाफ्याला ?
गात्रांत तुझ्या कविता
दरवळली माझी मग मिठीतही एकटे
वाटले तेव्हा तू ओळ कोणती उरी
कवळली माझी? पाडून भाव का
सांगतेस तू माझा? जा! मलाच आहे
किंमत कळली माझी! तो मलाच माझे
शब्द ऐकवत होता लायकी मलाही
अखेर कळली माझी मी प्रशांत
होतो, जेव्हा दुःखी होतो बघ ही
प्रशांतता किती खवळली माझी मी
कधी चाललो मजल गाठण्यासाठी? ही
हयात आहे अशीच मळली माझी
नुकतेच तुला आठवून झाले थोडे
नुकतीच जराशी दुपार ढळली माझी
लागले जरी शब्दांचे
कुंटणखाने पण अजूनही लेखणी न
चळली माझी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2304

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली माझी : चित्तरंजन भट

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी ती कोठे सारी वर्षे गळली
माझी ? त्या पिंपळपारावरच्या
अवखळ गप्पा हसलीस जरा पाने
सळसळली माझी नेहमीप्रमाणे
तुला भेटण्यासाठी पावले
कितीदा मागे वळली माझी एवढा
कशाचा माज तुझ्या चाफ्याला ?
गात्रांत तुझ्या कविता
दरवळली माझी मग मिठीतही एकटे
वाटले तेव्हा तू ओळ कोणती उरी
कवळली माझी? पाडून भाव का
सांगतेस तू माझा? जा! मलाच आहे
किंमत कळली माझी! तो मलाच माझे
शब्द ऐकवत होता लायकी मलाही
अखेर कळली माझी मी प्रशांत
होतो, जेव्हा दुःखी होतो बघ ही
प्रशांतता किती खवळली माझी मी
कधी चाललो मजल गाठण्यासाठी? ही
हयात आहे अशीच मळली माझी
नुकतेच तुला आठवून झाले थोडे
नुकतीच जराशी दुपार ढळली माझी
लागले जरी शब्दांचे
कुंटणखाने पण अजूनही लेखणी न
चळली माझी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2304

ती जुनी वही दिसली : विश्वस्त

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी has been submitted and is being reviewed by the editors. Thanks!
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली माझी : विश्वस्त

ती जुनी वही दिसली खिळखिळली
माझी ती कोठे सारी वर्षे गळली
माझी ? त्या पिंपळपारावरच्या
अवखळ गप्पा हसलीस जरा पाने
सळसळली माझी नेहमीप्रमाणे
तुला भेटण्यासाठी पावले
कितीदा मागे वळली माझी एवढा
कशाचा माज तुझ्या चाफ्याला ?
गात्रांत तुझ्या कविता
दरवळली माझी मग मिठीतही एकटे
वाटले तेव्हा तू ओळ कोणती उरी
कवळली माझी? पाडून भाव का
सांगतेस तू माझा? जा! मलाच आहे
किंमत कळली माझी! तो मलाच माझे
शब्द ऐकवत होता लायकी मलाही
अखेर कळली माझी मी प्रशांत
होतो, जेव्हा दुःखी होतो बघ ही
प्रशांतता किती खवळली माझी मी
कधी चाललो मजल गाठण्यासाठी? ही
हयात आहे अशीच मळली माझी
नुकतेच तुला आठवून झाले थोडे
नुकतीच जराशी दुपार ढळली माझी
लागले जरी शब्दांचे
कुंटणखाने पण अजूनही लेखणी न
चळली माझी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

व्हावास तू सोसाट वार्‍यासारखा : निलेश कालुवाला

व्हावास तू सोसाट
वार्‍यासारखा जावास तू चमकून
तार्‍यासारखा जाणून घे
तुझ्यातली ताकत अता आहेस तूच
बुलंद नार्‍यासारखा विझली
अता जी आग होती पेटली न धगधगला
कोणी निखार्‍यासारखा तू
खेळली लाटेप्रमाणे जीवनी आहे
उभा मी हा किनार्‍यासारखा
होते शब्द बस सोबतीला एवढे मी
उमटलो पानी उतार्‍यासारखा तू
भाव माझा जाणला तेव्हा कुठे?
मी वाजलो जेव्हा
नगार्‍यासारखा तू तापता
उतरेन मी खाली कसा? मज लाभला
स्वभाव पार्‍यासारखा नव्हती
फिकीर कधी कशाची वाटली मी
खेळलो जीवन जुगार्‍यासारखा
निलेश कालुवाला.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

मीच माझी शोधली ही, वाट एकाकी उद्याची : योगेश घाडिगावकर

राबताना देह माझा, जाळुनी
ऊन्हे पळाली खेळताना खेळ खोटा,
रापुनी तान्ही जळाली वाढल्या
कित्येक पंक्ती, दीनरात्री
जेवणाच्या वाढताना ताट माझे,
भाकरी ऊष्टी मिळाली मीच माझी
शोधली ही, वाट एकाकी उद्याची
चालताना या जगाची, वाट सामोरी
मिळाली जागताना रात्र वेडी,
आसवांनी चिंब न्हाली भाबड्या
वेड्या दिसाला, ओढ ती का ना
कळाली सोसताना दु:ख माझे,
सोसली दु:खे जगाची साधणारी
स्वार्थ काही, बेगमी नाती
मिळाली
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

समिकरणे : क्रान्ति

उणे अधिक का उणे? न कळली ही
समिकरणे गुणिले सुख, भागिले
दु:ख, उरली मग स्मरणे बुडायचे
तर ठरले होते, ठरले नव्हते
बुडता बुडता तुला पाहुनी अलगद
तरणे! दु:खाला का असते उंची,
लांबी, रुंदी? सुख मोजाया
कुठली वजने अन् उपकरणे?
जगण्यासाठी मला आणखी काय हवे
रे? तुझे ध्यास, आभास, श्वास
माळून विहरणे म्हणे, "वाचले
सखी तुझे मन!" (वगळुन सारी
अधोरेखिते, विरामचिन्हे अन्
अवतरणे!)
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2301

समिकरणे : क्रान्ति

उणे अधिक का उणे? न कळली ही
समिकरणे गुणिले सुख, भागिले
दु:ख, उरली मग स्मरणे बुडायचे
तर ठरले होते, ठरले नव्हते
बुडता बुडता तुला पाहुनी अलगद
तरणे! दु:खाला का असते उंची,
लांबी, रुंदी? सुख मोजाया
कुठली वजने अन् उपकरणे?
जगण्यासाठी मला आणखी काय हवे
रे? तुझे ध्यास, आभास, श्वास
माळून विहरणे म्हणे, "वाचले
सखी तुझे मन!" (वगळुन सारी
अधोरेखिते, विरामचिन्हे अन्
अवतरणे!)
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

हात दे हातात आता.. : बहर

हात दे हातात आता चालुया ही
वाट आता त्याच स्वप्नांची
नव्याने घालुया रुजवात आता!
संपवू कोठे कथा? कोठे करू
सुरवात आता? ही मिठी सोडू नको..
सरली जरी बरसात आता! मोगरा
कोमेजला पण.. दरवळे श्वासांत
आता! वाट मी पाहू किती? थांबू
किती दिनरात आता? का स्मृती
उजळीत बसणे..? राहिले हातात आता?
ते धुके.. अन तो किनारा मिसळले
दर्यात आता! - बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

'' धर्म '' : कैलास

'' धर्म '' संपले जीवन कळाला धर्म
नाही हेच तर माझ्या सुखाचे
मर्म नाही ? आरती अन वंदनाही
सारखी मज गर्व वाटे सांगताना ,
शर्म नाही धर्मवेडा लोक
म्हणती टोचुनी पण घाव केले
ज्या स्थळी ते वर्म नाही धर्म
मार्तंडा पहावे झाकुनी तू
सांग तू केले कधीच कुकर्म नाही
? नागडा मी जाहलो धम्मा समोरी
का तरी ' कैलास ' तू बेशर्म
नाही ? डॉ.कैलास
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2299

'' धर्म '' : कैलास

'' धर्म '' संपले जीवन कळाला धर्म
नाही हेच तर माझ्या सुखाचे
मर्म नाही ? आरती अन वंदनाही
सारखी मज गर्व वाटे सांगताना ,
शर्म नाही धर्मवेडा लोक
म्हणती टोचुनी पण घाव केले
ज्या स्थळी ते वर्म नाही धर्म
मार्तंडा पहावे झाकुनी तू
सांग तू केले कधीच कुकर्म नाही
? नागडा मी जाहलो धम्मा समोरी
का तरी ' कैलास ' तू बेशर्म
नाही ? डॉ.कैलास
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2299

'' धर्म '' : कैलास

'' धर्म '' संपले जीवन कळाला धर्म
नाही हेच तर माझ्या सुखाचे
मर्म नाही ? आरती अन वंदनाही
सारखी मज गर्व वाटे सांगताना ,
शर्म नाही धर्मवेडा लोक
म्हणती टोचुनी पण घाव केले
ज्या स्थळी ते वर्म नाही धर्म
मार्तंडा पहावे झाकुनी तू
सांग तू केले कधीच कुकर्म नाही
? नागडा मी जाहलो धम्मा समोरी
का तरी ' कैलास ' तू बेशर्म
नाही ? डॉ.कैलास
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2299

'' धर्म '' : कैलास

'' धर्म '' संपले जीवन कळाला धर्म
नाही हेच तर माझ्या सुखाचे
मर्म नाही ? आरती अन वंदनाही
सारखी मज गर्व वाटे सांगताना ,
शर्म नाही धर्मवेडा लोक
म्हणती टोचुनी पण घाव केले
ज्या स्थळी ते वर्म नाही धर्म
मार्तंडा पहावे झाकुनी तू
सांग तू केले कधीच कुकर्म नाही
? नागडा मी जाहलो धम्मा समोरी
का तरी ' कैलास ' तू बेशर्म
नाही ? डॉ.कैलास
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

ठेच : योगेश वैद्य

जशी ठेच लागावी सारे पुढचे
दिसूनही चुका टाळता आल्या
कोठे मजला कळूनही? वसंतातल्या
रंगानेही मजला विचारले तुला
पाखरु वेडे कोणी दिसले
चुकूनही? तुझ्यावाचुनी नंतर
येथे घडले बरेचसे असे वाटते
घडले नाही इतके घडूनही "किती
सांग आयुष्या,खेळू असला जुगार
मी?" तुझी नेहमी फत्ते माझे
इतके पिसूनही तुला नेमके ऐकू
येते हृदयातले कसे? तुला तेवढे
सांगायाचे असते म्हणूनही
तुझे पांग फेडाया नाही जमले
,जमायचे तुला बोल लावाया का मी
धजतो अजूनही? तुझे मौन सख्खे
सांभाळी घर आपुल्यापरी अता
सौख्य येता जाताना दिसते
कुठूनही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2298

ठेच : योगेश वैद्य

जशी ठेच लागावी सारे पुढचे
दिसूनही चुका टाळता आल्या
कोठे मजला कळूनही? वसंतातल्या
रंगानेही मजला विचारले तुला
पाखरु वेडे कोणी दिसले
चुकूनही? तुझ्यावाचुनी नंतर
येथे घडले बरेचसे असे वाटते
घडले नाही इतके घडूनही "किती
सांग आयुष्या,खेळू असला जुगार
मी?" तुझी नेहमी फत्ते माझे
इतके पिसूनही तुला नेमके ऐकू
येते हृदयातले कसे? तुला तेवढे
सांगायाचे असते म्हणूनही
तुझे पांग फेडाया नाही जमले
,जमायचे तुला बोल लावाया का मी
धजतो अजूनही? तुझे मौन सख्खे
सांभाळी घर आपुल्यापरी अता
सौख्य येता जाताना दिसते
कुठूनही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

बदललास तू सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला : कैलास गांधी

नकोस वेडे प्रश्न विचारू
माझ्यापाशी उत्तर नाही उघडे
पडले घाव जुने तर झाकायाला
अस्तर नाही किती वेळ अन दिवस
भेटलो याची कोणी गणती केली
त्या त्या वेळी असे म्हणालो
आता भेटू नंतर नाही बदललास तू
सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला
सवयीचा नक्की झाला कि
त्यावाचून गत्यंतर नाही समीप
आलो उगिच वाटले खरे समांतर
चालत होतो किती बदलले रस्ते
तरिही आपल्यामधले अंतर नाही
नको दरवळू अशी तू तरी तुझा गंध
माझ्यात असू दे बागेमध्ये फूल
व्हावया माझ्यापाशी अत्तर
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2297

बदललास तू सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला : कैलास गांधी

नकोस वेडे प्रश्न विचारू
माझ्यापाशी उत्तर नाही उघडे
पडले घाव जुने तर झाकायाला
अस्तर नाही किती वेळ अन दिवस
भेटलो याची कोणी गणती केली
त्या त्या वेळी असे म्हणालो
आता भेटू नंतर नाही बदललास तू
सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला
सवयीचा नक्की झाला कि
त्यावाचून गत्यंतर नाही समीप
आलो उगीच वाटले खरे समांतर
चालत होतो किती बदलले रस्ते
तरीही आपल्यामधले अंतर नाही
नको दरवळू अशी तू तरी तुझा गंध
माझ्यात असुदे बागेमध्ये फुल
व्हावया माझ्यापाशी अत्तर
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2297

बदललास तू सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला : कैलास गांधी

नकोस वेडे प्रश्न विचारू
माझ्यापाशी उत्तर नाही उघडे
पडले घाव जुने तर झाकायाला
अस्तर नाही किती वेळ अन दिवस
भेटलो याची कोणी गणती केली
त्या त्या वेळी असे म्हणालो
आता भेटू नंतर नाही बदललास तू
सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला
सवयीचा नक्की झाला कि
त्यावाचून गत्यंतर नाही समीप
आलो उगीच वाटले खरे समांतर
चालत होतो किती बदलले रस्ते
तरीही आपल्यामधले अंतर नाही
नको दरवळू अशी तू तरी तुझा गंध
माझ्यात असुदे बागेमध्ये फुल
व्हावया माझ्यापाशी अत्तर
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2297

बदललास तू सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला : कैलास गांधी

नकोस वेडे प्रश्न विचारू
माझ्यापाशी उत्तर नाही उघडे
पडले घाव जुने तर झाकायाला
अस्तर नाही किती वेळ अन दिवस
भेटलो याची कोणी गणती केली
त्या त्या वेळी असे म्हणालो
आता भेटू नंतर नाही बदललास तू
सहजच रस्ता आता तो सवयीचा झाला
सवयीचा नक्की झाला कि
त्यावाचून गत्यंतर नाही समीप
आलो उगीच वाटले खरे समांतर
चालत होतो किती बदलले रस्ते
तरीही आपल्यामधले अंतर नाही
नको दरवळू अशी तू तरी तुझा गंध
माझ्यात असुदे बागेमध्ये फुल
व्हावया माझ्यापाशी अत्तर
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

आरशात या नक्कीच काही गडबड आहे : कैलास गांधी

रोज चालली स्वप्नांची ही तडफड
आहे समजूत माझी ही जगण्याची ही
धडपड आहे तुला भेटलो त्यास
जाहला काळ पुरेसा उरात तरीही
अजून शिल्लक धडधड आहे मेघ
बरसतील कोठे निश्चित पत्ता
नाही उगाच तरीही अंदाजांची
गडगड आहे उंच वाढले वृक्ष
वनातील इमारतींचे नभात आता
विमानांची फडफड आहे. इथे
कुणाला बोलायाला उसंत नाही
हाच दिलासा कवितांची तरी बडबड
आहे किती बदललो तरीही दिसतो
तसाच अजुनी आरशात या नक्कीच
काही गडबड आहे .....कैलास गांधी
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

व्हावास तू सोसाट वार्‍यासारखा : निलेश कालुवाला

व्हावास तू सोसाट
वार्‍यासारखा जावास तू चमकून
तार्‍यासारखा जाणून घे
तुझ्यातली ताकत अता आहेस तूच
बुलंद नार्‍यासारखा विझली
अता जी आग होती लागली न धगधगला
कोणी निखार्‍यासारखा तू
जीवनी लाटेंप्रमाणे खेळली
आहे उभा मी हा किनार्‍यासारखा
होते शब्द बस सोबतीला एवढे मी
उमटलो पानी उतार्‍यासारखा तू
भाव माझा जाणला तेव्हा कुठे?
मी वाजलो जेव्हा
नगार्‍यासारखा नव्हती फिकीर
कधी कशाची वाटली मी खेळलो जीवन
जुगार्‍यासारखा निलेश
कालुवाला.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

कैफ त्या डोळ्यातला... : बहर

कैफ त्या डोळ्यांतला पाहून जो
तो चूर होता.. रंगलेल्या
मैफिलीचा आगळा तो नूर होता!
त्या कटाक्षाने नशा चढली
असावी वेगळी ती... हा रिता पेला
खरेतर ठेवला मी दूर होता!!
पाहिले सांगून खर्जातून
जेव्हा सत्य ते मी
ऐकणाऱ्यांचा टिपेला पोचलेला
सूर होता! ती कथा नाहीच झाली
सांगुनी सगळी कधीही..
सांगणाऱ्याच्याच डोळ्यातून
आला पूर होता! दाद ना येते.. अता
ना वाहवा होते जुनी ती.. ऐकणारा
मैफिलीपासून झाला दूर होता!! --
बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2294

कैफ त्या डोळ्यातला... : बहर

कैफ त्या डोळ्यांतला पाहून जो
तो चूर होता.. रंगलेल्या
मैफिलीचा आगळा तो नूर होता!
त्या कटाक्षाने नशा चढली
असावी वेगळी ती... हा रिता पेला
खरेतर ठेवला मी दूर होता!!
पाहिले सांगून खर्जातून
जेव्हा सत्य ते मी
ऐकणाऱ्यांचा टिपेला पोचलेला
सूर होता! ती कथा नाहीच झाली
सांगुनी सगळी कधीही..
सांगणाऱ्याच्याच डोळ्यातून
आला पूर होता! दाद ना येते.. अता
ना वाहवा होते जुनी ती.. ऐकणारा
मैफिलीपासून झाला दूर होता!! --
बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

निराशा : आदित्य_देवधर

आटला आहे किनारा आटली मोकाट
आशा मृगजळाच्या संगतीने
राहतो आहे अताशा बोचल्या
कित्येक राती टोचली कित्येक
नाती पाहुनी खपली कुठेशी
हासती जखमा जराशा सोहळेही काय
होते साजरे जे काय झाले भाकरी
कोंडा गिळूनी वाजला फुटकाच
ताशा खोल अंधारी तळाशी एकदा मज
हाक आली नाव मी पुसता तिला
हसुनी म्हणाली 'मी निराशा' दोर
बांधूनी गळी मी नाचलो सांगेल
तैसा ओळखीचे चेहरे होते तिथे
बघण्या तमाशा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2293

निराशा : आदित्य_देवधर

आटला आहे किनारा आटली मोकाट
आशा मृगजळाच्या संगतीने
राहतो आहे अताशा बोचल्या
कित्येक राती टोचली कित्येक
नाती पाहुनी खपली कुठेशी
हासती जखमा जराशा सोहळेही काय
होते साजरे जे काय झाले भाकरी
कोंडा गिळूनी वाजला फुटकाच
ताशा खोल अंधारी तळाशी एकदा मज
हाक आली नाव मी पुसता तिला
हसुनी म्हणाली 'मी निराशा' दोर
बांधूनी गळी मी नाचलो सांगेल
तैसा ओळखीचे चेहरे होते तिथे
बघण्या तमाशा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

ही माणसे घनदाट देवासारखी : निलेश कालुवाला

मज भेटलीत अफाट देवासारखी ही
माणसे घनदाट देवासारखी तू
वाटले येशील देवासारखा मी
पाहिली मग वाट देवासारखी आला
कधी ,गेला कधी ,कळले न मग केलीस
तू ,वहिवाट देवासारखी
बोलावयास पर्याय मग होता कुठे?
तू मारली जर काट देवासारखी जी
काल वेड्यासारखी अन वागली ती
आज बिनबोभाट देवासारखी
सार्‍याच वाटा बंद झाल्यावर
इथे ही सापडे मग वाट देवासारखी
निलेश कालुवाला
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2289

जीवना माझ्या बरोबर चालतांना : स्नेहदर्शन

जीवना माझ्या बरोबर चालतांना
हार नाही मानली मी हारतांना
कोणत्या वस्तीत मी आलो उगाचच
चेहरा माझा विसरलो,पाहतांना
जाळतो इतिहास माझा रोज हल्ली
रोज का दिसते मला ती हासतांना
सांग ना विश्वास म्हणजे काय
असते? का नदी बघते मुलांना
वाहतांना ? वेदनेशी भेट होती
नेहमीची पाहिले बस हास्य माझे
चाळतांना
----------------------------स्नेहदर्शन
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2291

स्मशानात जागा हवी तेवढी : गंगाधर मुटे

*स्मशानात जागा हवी तेवढी* कसा
जोम यावा खुरटल्या पिकांना,
नवे बीज ते अंकुरावे कसे?
तणांचाच जेथे असे बोलबाला,
तिथे अन्य काही रुजावे कसे?
पुन्हा आज होऊ नये तेच झाले,
कशा थांबवाव्यात वाताहती?
हवेनेच केला जिथे कोंडमारा,
तिथे प्राण जाणे टळावे कसे?
तुझा पिंड आहेच विश्वासघाती,
तसा एक अंदाज आहे मला तरी जीव
गुंतून जातो तुझ्याशी, मनाचे
पिसे कुस्करावे कसे? जरी सत्य
तू बोलतो मान्य आहे, परी त्यास
आहे कुठे मान्यता? सही आणि
शिक्क्याविना व्यर्थ सारे,
पुरावे तुझे मान्य व्हावे कसे?
कशी एकटी हिंडते रानमाळी, जरी
अर्धवेडी न भीते कुणा तिला
फ़क्त भीती जित्या माणसांची,
पशूंना तिने घाबरावे कसे? कसा
व्यर्थ नाराज झालास आंब्या,
वृथा खेद व्हावा असे काय ते
फ़ळे चाखण्याचेच कौशल्य
ज्याला, तया ओलणे ते जमावे कसे?
शिवारात काळ्या नि
उत्क्रान्तलेल्या खुज्या
माकडांचा धुमाकूळ तो जिथे
कुंपणे शेत खाऊन जाते, तिथे
त्या पिकांनी लपावे कसे? अभय
काळजी त्या मृताची कशाला,
स्मशानात जागा हवी तेवढी
समस्या इथे ग्रासते
जीवितांना, विसावा कुठे अन्‌
वसावे कसे..! . . गंगाधर मुटे
………………………………………………………
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2292

स्मशानात जागा हवी तेवढी : गंगाधर मुटे

*स्मशानात जागा हवी तेवढी* कसा
जोम यावा खुरटल्या पिकांना,
नवे बीज ते अंकुरावे कसे?
तणांचाच जेथे असे बोलबाला,
तिथे अन्य काही रुजावे कसे?
पुन्हा आज होऊ नये तेच झाले,
कशा थांबवाव्यात वाताहती?
हवेनेच केला जिथे कोंडमारा,
तिथे प्राण जाणे टळावे कसे?
तुझा पिंड आहेच विश्वासघाती,
तसा एक अंदाज आहे मला तरी जीव
गुंतून जातो तुझ्याशी, मनाचे
पिसे कुस्करावे कसे? जरी सत्य
तू बोलतो मान्य आहे, परी त्यास
आहे कुठे मान्यता? सही आणि
शिक्क्याविना व्यर्थ सारे,
पुरावे तुझे मान्य व्हावे कसे?
कशी एकटी हिंडते रानमाळी, जरी
अर्धवेडी न भीते कुणा तिला
फ़क्त भीती जित्या माणसांची,
पशूंना तिने घाबरावे कसे? कसा
व्यर्थ नाराज झालास आंब्या,
वृथा खेद व्हावा असे काय ते
फ़ळे चाखण्याचेच कौशल्य
ज्याला, तया ओलणे ते जमावे कसे?
शिवारात काळ्या नि
उत्क्रान्तलेल्या खुज्या
माकडांचा धुमाकूळ तो जिथे
कुंपणे शेत खाऊन जाते, तिथे
त्या पिकांनी लपावे कसे? अभय
काळजी त्या मृताची कशाला,
स्मशानात जागा हवी तेवढी
समस्या इथे ग्रासते
जीवितांना, विसावा कुठे अन्‌
वसावे कसे..! . . गंगाधर मुटे
………………………………………………………
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

जीवना माझ्या बरोबर चालतांना : स्नेहदर्शन

जीवना माझ्या बरोबर चालतांना
हार नाही मानली मी हारतांना
कोणत्या वस्तीत मी आलो उगाचच
चेहरा माझा विसरलो,पाहतांना
जाळतो इतिहास माझा रोज हल्ली
रोज का दिसते मला ती हासतांना
सांग ना विश्वास म्हणजे काय
असते? का नदी बघते मुलांना
वाहतांना ? वेदनेशी भेट होती
नेहमीची पाहिले बस हास्य माझे
चाळतांना
----------------------------स्नेहदर्शन
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

ही माणसे घनदाट देवासारखी : निलेश कालुवाला

मज भेटलीत अफाट देवासारखी ही
माणसे घनदाट देवासारखी तू
वाटले येशील देवासारखा मी
पाहिली मग वाट देवासारखी आला
कधी ,गेला कधी ,कळले न मग केलीस
तू ,वहिवाट देवासारखी
बोलावयास पर्याय मग उरला कुठे?
तू मारली जर काट देवासारखी जी
काल वेड्यासारखी अन वागली ती
आज बिनबोभाट देवासारखी
सार्‍याच वाटा बंद झाल्यावर
इथे ही सापडे मग वाट देवासारखी
निलेश कालुवाला
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

ही माणसे घनदाट देवासारखी : निलेश कालुवाला

मज भेटलीत अफाट देवासारखी ही
माणसे घनदाट देवासारखी तू
वाटले येशील देवासारखा मी
पाहिली मग वाट देवासारखी आला
कधी ,गेला कधी ,कळले न मग केलीस
तू ,वहिवाट देवासारखी
बोलावयास पर्याय मग होता कुठे?
तू मारली जर काट देवासारखी जी
काल वेड्यासारखी अन वागली ती
आज बिनबोभाट देवासारखी
सार्‍याच वाटा बंद झाल्यावर
इथे ही सापडे मग वाट देवासारखी
निलेश कालुवाला
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

जाळीत फक्त जगणे : अवधुत

फसव्या अशा जगाशी जमले कसे
मनाचे खोटेपणात मन ही रमले कसे
मनाचे शोधात भाकरीच्या पोटात
आग फिरते पाउल चालणारे दमले
कसे मनाचे लावुन हे मुखवटे जो
तो उगाच हसतो हास्यात दुःख
सारे नमले कसे मनाचे संग्राम
भोवताली चालेच सावल्यांचा
ओठात स्तब्ध झाले हमले कसे
मनाचे झंकारती कशाने तारा
जुनाट झाल्या स्पर्शात नाद
सारे घुमले कसे मनाचे मरणात
पुस्तकाच्या पाने विदीर्ण
झाली जाळीत फक्त जगणे शमले कसे
मनाचे अवधूत
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2288

जाळीत फक्त जगणे : अवधुत

फसव्या अशा जगाशी जमले कसे
मनाचे खोटेपणात मन ही रमले कसे
मनाचे शोधात भाकरीच्या पोटात
आग फिरते पाउल चालणारे दमले
कसे मनाचे लावुन हे मुखवटे जो
तो उगाच हसतो हास्यात दुःख
सारे नमले कसे मनाचे संग्राम
भोवताली चालेच सावल्यांचा
ओठात स्तब्ध झाले हमले कसे
मनाचे झंकारती कशाने तारा
जुनाट झाल्या स्पर्शात नाद
सारे घुमले कसे मनाचे मरणात
पुस्तकाच्या पाने विदीर्ण
झाली जाळीत फक्त जगणे शमले कसे
मनाचे अवधूत
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

सूर्य माझ्या मागुनी येणार होता : कैलास गांधी

जाहलेला जो कपाळी वार होता तोच
माझा मानलेला यार होता घोषणा
जो मागच्या विसरुन गेला तो नवी
आश्वासने देणार होता हार माझी
हीच त्याची जीत व्हावी आज तो
माझ्यापुढे जाणार होता धूळ
उडते चेहऱ्याच्या वाळवंटी
अश्रु माझा पापण्यांवर स्वार
होता दूषणांचे श्लोक त्याने
वाचलेले आजला तो आरत्या गाणार
होता आज ही खटला पुन्हा
रेंगाळला तो कालचा ज्याचा
फैसला होणार होता घेतले
चंद्रास मग मी सोबतीला सूर्य
माझ्या मागुनी येणार होता
सोडली तू साथ माझी ठीक झाले
काय हा वेडा कवी देणार होता
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2286

कणसूर : विसुनाना

का जिवाला आज त्याच्या लागली
हुरहूर आहे? कोण अज्ञातातुनी
निर्यातले काहूर आहे? लोक सारे
दूर जाती - तो जरा दिसला कुठे की
! हे खरे का? की अताशा तोच
त्याच्या दूर आहे? दिसत आहे तो
असा शुद्धीतला माणूस का रे?
बिघडले का आज कांही? - और त्याचा
नूर आहे गीत जे तो गात आहे
बेसुरे आहे खरे ते (शुद्ध नाही
लागला - शुद्धीतला कणसूर आहे)
पैज लावा - कीर्त त्याची फारशी
टिकणार नाही तेवणारी ज्योत ना
तो धधकता कापूर आहे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2287

कणसूर : विसुनाना

का जिवाला आज त्याच्या लागली
हुरहूर आहे? कोण अज्ञातातुनी
निर्यातले काहूर आहे? लोक सारे
दूर जाती - तो जरा दिसला कुठे की
! हे खरे का? की अताशा तोच
त्याच्या दूर आहे? दिसत आहे तो
असा शुद्धीतला माणूस का रे?
बिघडले का आज कांही? - और त्याचा
नूर आहे गीत जे तो गात आहे
बेसुरे आहे खरे ते (शुद्ध नाही
लागला - शुद्धीतला कणसूर आहे)
पैज लावा - कीर्त त्याची फारशी
टिकणार नाही तेवणारी ज्योत ना
तो धधकता कापूर आहे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2287

कणसूर : विसुनाना

का जिवाला आज त्याच्या लागली
हुरहूर आहे? कोण अज्ञातातुनी
निर्यातले काहूर आहे? लोक सारे
दूर जाती - तो जरा दिसला कुठे की
! हे खरे का? की अताशा तोच
त्याच्या दूर आहे? दिसत आहे तो
असा शुद्धीतला माणूस का रे?
बिघडले का आज कांही? - और त्याचा
नूर आहे गीत जे तो गात आहे
बेसुरे आहे खरे ते (शुद्ध नाही
लागला - शुद्धीतला कणसूर आहे)
पैज लावा - कीर्त त्याची फारशी
टिकणार नाही तेवणारी ज्योत ना
तो धधकता कापूर आहे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2287

कणसूर : विसुनाना

का जिवाला आज त्याच्या लागली
हुरहूर आहे? कोण अज्ञातातुनी
निर्यातले काहूर आहे? लोक सारे
दूर जाती - तो जरा दिसला कुठे की
! हे खरे का? की अताशा तोच
त्याच्या दूर आहे? दिसत आहे तो
असा शुद्धीतला माणूस का रे?
बिघडले का आज कांही? - और त्याचा
नूर आहे गीत जे तो गात आहे
बेसुरे आहे खरे ते (शुद्ध नाही
लागला - शुद्धीतला कणसूर आहे)
पैज लावा - कीर्त त्याची फारशी
टिकणार नाही तेवणारी ज्योत ना
तो धधकता कापूर आहे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

सूर्य माझ्या मागुनी येणार होता : कैलास गांधी

जाहलेला जो कपाळी वार होता तोच
माझा मानलेला यार होता घोषणा
जो मागच्या विसरुन गेला तो नवी
आश्वासने देणार होता हार माझी
हीच त्याची जीत व्हावी आज तो
माझ्यापुढे जाणार होता धूळ
उडते चेहऱ्याच्या वाळवंटी
अश्रू माझा पापण्यांवर स्वार
होता दूषणांचे श्लोक त्याने
वाचलेले आजला तो आरत्या गाणार
होता आज ही खटला पुन्हा
रेंगाळला तो कालचा ज्याचा
फैसला होणार होता घेतले
चंद्रास मग मी सोबतीला सूर्य
माझ्या मागुनी येणार होता
सोडली तू साथ माझी ठीक झाले
काय हा वेडा कवी देणार होता
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2286

सूर्य माझ्या मागुनी येणार होता : कैलास गांधी

जाहलेला जो कपाळी वार होता तोच
माझा मानलेला यार होता घोषणा
जो मागच्या विसरुन गेला तो नवी
आश्वासने देणार होता हार माझी
हीच त्याची जीत व्हावी आज तो
माझ्यापुढे जाणार होता धूळ
उडते चेहऱ्याच्या वाळवंटी
अश्रू माझा पापण्यांवर स्वार
होता दूषणांचे श्लोक त्याने
वाचलेले आजला तो आरत्या गाणार
होता आज ही खटला पुन्हा
रेंगाळला कालचा जो फैसला
होणार होता घेतले चंद्रास मग
मी सोबतीला सूर्य माझ्या
मागुनी येणार होता सोडली तू
साथ माझी ठीक झाले काय हा वेडा
कवी देणार होता
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

सुखाच्या सर्व व्याख्यांना जरा बदलून पाहू या! : बहर

सुखाच्या सर्व व्याख्यांना
जरा बदलून पाहू या.. चला,
केव्हांतरी आयुष्यही जवळून
पाहू या!! दिव्या, पंख्याविना
वातानुकूलीत हे असे जगणे.. चला
अंधार पाहू या, जरा निथळून
पाहू या!! किती उपकार मानावे,
अता ह्या भार नियमांचे? अता
ह्या शासनालाही जरा 'खवळून'
पाहू या!! समुद्राच्या जणू
लाटा, तसे हे मानवी जत्थे.. चला
प्रस्थापितांचे जग जरा उलथून
पाहू या!! दिव्याची वात ही साधी,
तिला सांगून मी दमलो!
म्हणे!..ह्या वादळालाही जरा
बिलगून पाहू या!! -- बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2285

सुखाच्या सर्व व्याख्यांना जरा बदलून पाहू या! : बहर

सुखाच्या सर्व व्याख्यांना
जरा बदलून पाहू या.. चला,
केव्हांतरी आयुष्यही जवळून
पाहू या!! दिव्या, पंख्याविना
वातानुकूलीत हे असे जगणे.. चला
अंधार पाहू या, जरा निथळून
पाहू या!! किती उपकार मानावे,
अता ह्या भार नियमांचे? अता
ह्या शासनालाही जरा 'खवळून'
पाहू या!! समुद्राच्या जणू
लाटा, तसे हे मानवी जत्थे.. चला
प्रस्थापितांचे जग जरा उलथून
पाहू या!! दिव्याची वात ही साधी,
तिला सांगून मी दमलो!
म्हणे!..ह्या वादळालाही जरा
बिलगून पाहू या!! -- बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

मुकी असेल वाचा : गंगाधर मुटे

*मुकी असेल वाचा * कसा वाजवू
टाळी, देऊ कशी मी दाद? पहिला
चेंडू छक्का, दुसर्‍या चेंडूत
बाद तुझे-माझे जमले कसे, करतो
मी विचार भाषा तुझी तहाची, मला
लढायचा नाद विसरभोळा असे मी
सांगतो वारंवार भूल पडते
देणींची, घेणे असते याद सरकारी
खजिन्यावर मारून घ्यावा हात
चिरीमिरी दिली तरी मिटून जाईन
वाद "अभय" तुझे ऐकुनिया तो
चिडला असेल; पण, मुकी असेल वाचा
तर देणार कशी साद? गंगाधर मुटे
……………………………………………
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

तिथे ये पहाटे... : ह बा

असा पाट ओला अशी कंच राने असे
चिंब डोळे तुझ्या आठवाने तिथे
ये पहाटे... तिथे... त्या तिथे ये
जिथे पाहिलेले निखारे दवाने
उभे झाड आहे तरी जीव नाही दिले
घाव त्याला कुणा पाखराने? नको
ऐकवू तू तुझा काळ आता तिला
जाळणारे असूरी जमाने किती खोल
व्हावे मनाच्या तळाने? कितीदा
बुडावे... रडावे हबाने? -हबा
शिंदे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2283

तिथे ये पहाटे... : ह बा

असा पाट ओला अशी कंच राने असे
चिंब डोळे तुझ्या आठवाने तिथे
ये पहाटे... तिथे... त्या तिथे ये
जिथे पाहिलेले निखारे दवाने
उभे झाड आहे तरी जीव नाही दिले
घाव त्याला कुणा पाखराने? नको
ऐकवू तू तुझा काळ आता तिला
जाळणारे असूरी जमाने किती खोल
व्हावे मनाच्या तळाने? कितीदा
बुडावे... रडावे हबाने? -हबा
शिंदे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला अरे विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवर तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

तू चुकावे, अन सदा समजून घ्यावे मी? : बहर

तू चुकावे अन सदा समजून घ्यावे
मी? हे गनीमांचेच "कावे" का
बघावे मी? पोचुनी क्षितीजावरी
का थांबणे झाले? उमटलेल्या
पावलांना का बघावे मी? बंद
दारे, आणि खिडक्या, अन कवाडे
ही... तूच दे ना वाट, कुठुनी आत
यावे मी? रातराणीच्या कळीला,
रात्र का येण्या हवी? प्रश्न
आहे मोगऱ्याचा, (का फुलावे मी? )
पेच आहे चालण्या, वा
थांबण्याचा हा... वाट आता सांग,
का ना पांघरावी मी?!! -- बहर.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

कुंडलीने घात केला : गंगाधर मुटे

*कुंडलीने घात केला* कसा
कुंडलीने असा घात केला दिशा
शोधण्यातच उभा जन्म गेला असे
वाटले की शिखर गाठतो मी
अकस्मात रस्ता तिथे खुंटलेला
विचारात होतो, अता झेप घ्यावी
तसा पाय मागे कुणी खेचलेला
खुली एकही का इथे वाट नाही
हरेक पथ येथे कुणी हडपलेला?
पटू संसदेचा, तरी दांडगाई
म्हणू का नये रे तुला रानहेला?
दिशा दर्शवेना, मती वाढवेना
कसा मी स्विकारू तुझ्या
जेष्ठतेला? "अभय" चेव यावा अता
झोपल्यांना असे साध्य व्हावे
तुझ्या साधनेला . गंगाधर मुटे
....................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2281

उगीच का प्राण.... : अजय अनंत जोशी

उगीच का प्राण साचून जातो नको
तिथे जीव टाचून जातो कसे तुला
आज सांगू मना रे.. तुझाच सहवास
जाचून जातो पहा जरा चेहरा फक्त
माझा उरातले दु:ख वाचून जातो
जमीन माझी नसे, ना नभांगण
अधांतरी देह नाचून जातो जगास
मी दोष द्यावा कशाला ? मनातला
भाव काचून जातो
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2280

कुंडलीने घात केला : गंगाधर मुटे

*कुंडलीने घात केला* कसा
कुंडलीने असा घात केला दिशा
शोधण्यातच उभा जन्म गेला असे
वाटले की शिखर गाठतो मी
अकस्मात रस्ता तिथे खुंटलेला
विचारात होतो, अता झेप घ्यावी
तसा पाय मागे कुणी खेचलेला
खुली एकही का इथे वाट नाही
हरेक पथ येथे कुणी हडपलेला?
पटू संसदेचा, तरी दांडगाई
म्हणू का नये रे तुला रानहेला?
दिशा दर्शवेना, मती वाढवेना
कसा मी स्विकारू तुझ्या
जेष्ठतेला? "अभय" चेव यावा अता
झोपल्यांना असे साध्य व्हावे
तुझ्या साधनेला . गंगाधर मुटे
....................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

उगीच का प्राण.... : अजय अनंत जोशी

उगीच का प्राण साचून जातो नको
तिथे जीव टाचून जातो कसे तुला
आज सांगू मना रे.. तुझाच सहवास
जाचून जातो पहा जरा चेहरा फक्त
माझा उरातले दु:ख वाचून जातो
जमीन माझी नसे, ना नभांगण
अधांतरी देह नाचून जातो जगास
मी दोष द्यावा कशाला ? मनातला
भाव काचून जातो
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

ठेवणीतल्या आठवणींना.... : प्रदीप कुलकर्णी

.............................................................
*ठेवणीतल्या आठवणींना....*
.............................................................
गतकाळाच्या कपाटातले जुनेर
जगणे दमट, दमट ! ठेवणीतल्या
आठवणींना आता येतो वास कुबट !
अश्रूसुद्धा पूर्वीइतके
राहिलेत हे तरल कुठे ?
कधीकाळच्या दुःखाचाही झाला
आहे रंग फिकट ! त्यांच्या
सलगीवरी एवढे उगाच मरणा जळू
नये... या श्वासांचे देहासंगे
जन्मभरी असणार लगट ! कधीपासुनी
एका ओळीवरीच रेंगाळली कथा...
पहाटवाऱया, ये, ये लवकर, हे
रात्रीचे पान उलट ! कसलेला
असशील एक तर किंवा अगदी
कच्चाही... किती निरागस भासतोस
तू दाखवताना तुझे कपट ! भेटतेस
तू रोज परंतू, भेटतेस तू रोज
कुठे ? एकदाच ये कधीतरी मज
भेटाया तू तुझ्यासकट ! नाव
तुझे मी घेत ईश्वरा घुमत
राहिलो सतत जरी... काय मला देईल
देउनी आकाशाचा रिता घुमट ? *-
प्रदीप कुलकर्णी *
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/2279

ठेवणीतल्या आठवणींना.... : प्रदीप कुलकर्णी

.............................................................
*ठेवणीतल्या आठवणींना....*
.............................................................
गतकाळाच्या कपाटातले जुनेर
जगणे दमट, दमट ! ठेवणीतल्या
आठवणींना आता येतो वास कुबट !
अश्रूसुद्धा पूर्वीइतके
राहिलेत हे तरल कुठे ?
कधीकाळच्या दुःखाचाही झाला
आहे रंग फिकट ! त्यांच्या
सलगीवरी एवढे उगाच मरणा जळू
नये... या श्वासांचे देहासंगे
जन्मभरी असणार लगट ! कधीपासुनी
एका ओळीवरीच रेंगाळली कथा...
पहाटवाऱया, ये, ये लवकर, हे
रात्रीचे पान उलट ! कसलेला
असशील एक तर किंवा अगदी
कच्चाही... किती निरागस भासतोस
तू दाखवताना तुझे कपट ! भेटतेस
तू रोज परंतू, भेटतेस तू रोज
कुठे ? एकदाच ये कधीतरी मज
भेटाया तू तुझ्यासकट ! नाव
तुझे मी घेत ईश्वरा घुमत
राहिलो सतत जरी... काय मला देईल
देउनी आकाशाचा रिता घुमट ? *-
प्रदीप कुलकर्णी *
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://sureshbhat.in/node/

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला अरे विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवरी तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला अरे विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवर तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला अरे विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवर तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसूत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला अरे विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवर तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला बा विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवरी तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला बा विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवरी तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2278

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा दोष असावा : अनिरुद्ध अभ्यंकर

हा शब्दांच्या गुणसुत्रांचा
दोष असावा स्वप्नलिपीचा अर्थ
कसा कोणा समजावा कधीतरी
झाडांची भाषा मला कळावी
कधीतरी मज अबोल चाफाही उमजावा
जन्म-मरण ह्या दोन मितीच्या
प्रतलामध्ये जगण्याचा सारांश
कसा सांगा बसवावा युगे बदलली
काळ बदलला बा विठ्ठला एक आयडी
ट्विटरवरी तूही उघडावा किती
खोल मी अजून जावे मनात माझ्या
कधीतरी तळ मला अता त्याचा
लागावा उगाच चर्चा मी तेव्हा
केली माझ्याशी चुकले माझे
अखेर हा निष्कर्ष निघावा अता
एकदा संपावी काव्याची वेणा
मेंदूमधला शब्दांचा दंगा
थांबावा
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

'' कैलास '' : कैलास

'' कैलास '' जखडू पाहे हर श्वास
मला जीवन वाटे गळफास मला का
जपतो मी हर क्षण आता? सोडुन
गेले दिन-मास मला नावडले जे
कधिच्या काळी लागे त्याचाही
ध्यास मला जोखुन आता मम पाणी
'ते' छळतील उद्या बिंदास मला
उपदेश दुज्यास विरक्तीचा हर
गोष्टीचा हव्यास मला ''
संयत्,शिक्षित नेते असतिल ''
छळतात कधीचे भास मला लेखीच ''
बड्यां''च्या ''आम'' जरी, छोटे
ओळखती '' खास '' मला मी कोण कशाला
पुसतो तू? सगळे म्हणती '' कैलास ''
मला. -डॉ.कैलास गायकवाड.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2273

चालतो ऐसा जणू .... : ह बा

मी धरा झालो सुखे अन जाहली
अंबर 'मी तुझ्या डावात नाही' ती
म्हणाल्यावर त्या जुन्या
शाळेपुढे मी मारतो चकरा चालतो
ऐसा जणू पाठीवरी दप्तर भात
झाला तिखट फिश्टीचा कदर
नव्हती यारिचा चवदार थर होताच
की त्यावर पोर शूद्राचे न शकले
वाजवू घंटा बामणाने घेतले
उचलून खांद्यावर! बांधुनी
गेलीस पाया ताजमहलाचा अन तिथे
बांधु कसा हे एकट्याचे घर? ह.
बा.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2276

पापणी अद्याप माझी... : केदार पाटणकर

पापणी अद्याप माझी मिटत नाही
जीवनाचा मोह काही सुटत नाही
श्रावणातच पाहुनी घ्यावे
धरेला एरवी इतकी कधी ती नटत
नाही बोलणे माझे जगाला कळत
नाही सांगणे मजला जगाचे पटत
नाही सर्व देणी फेडता येतात
येथे कर्ज मायेचे कधीही फिटत
नाही लांब, मोठा दिवस हा जातो
कसाही आणि छोटी रात्र कटता कटत
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2277

पापणी अद्याप माझी... : केदार पाटणकर

पापणी अद्याप माझी मिटत नाही
जीवनाचा मोह काही सुटत नाही
श्रावणातच पाहुनी घ्यावे
धरेला एरवी इतकी कधी ती नटत
नाही बोलणे माझे जगाला कळत
नाही सांगणे मजला जगाचे पटत
नाही सर्व देणी फेडता येतात
येथे कर्ज मायेचे कधीही फिटत
नाही लांब, मोठा दिवस हा जातो
कसाही आणि छोटी रात्र कटता कटत
नाही
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

चालतो ऐसा जणू .... : ह बा

मी धरा झालो सुखे अन जाहली
अंबर 'मी तुझ्या डावात नाही' ती
म्हणाल्यावर त्या जुन्या
शाळेपुढे मी मारतो चकरा चालतो
ऐसा जणू पाठीवरी दप्तर भात
झाला तिखट फिश्टीचा कदर
नव्हती यारिचा चवदार थर होताच
की त्यावर पोर क्षूद्राचे न
शकले वाजवू घंटा बामणाने
घेतले उचलून खांद्यावर!
बांधुनी गेलीस पाया
ताजमहलाचा अन तिथे बांधु कसा
हे एकट्याचे घर? ह. बा.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2276

चालतो ऐसा जणू .... : ह बा

मी धरा झालो सुखे अन जाहली
अंबर 'मी तुझ्या डावात नाही' ती
म्हणाल्यावर त्या जुन्या
शाळेपुढे मी मारतो चकरा चालतो
ऐसा जणू पाठीवरी दप्तर भात
झाला तिखट फिश्टीचा कदर
नव्हती यारिचा चवदार थर होताच
की त्यावर पोर क्षूद्राचे न
शकले वाजवू घंटा बामणाने
घेतले उचलून खांद्यावर!
बांधुनी गेलीस पाया
ताजमहलाचा अन तिथे बांधु कसा
हे एकट्याचे घर? ह. बा.
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

पराक्रमी असा मी : गंगाधर मुटे

*पराक्रमी असा मी* माझ्या मनात
नाही, कसलाच भेद येतो पोटात
भूक त्याच्या, जेवून मीच घेतो
ना लोभ,मोह,माया, नाहीच
लालसाही उष्टे,जुने-पुराने
वाटून दान देतो त्याच्या
खुजेपणावर, त्यानेच मात केली
टुणकण उडून गजरा, वेणीत खोचते
तो आधार लेखनीला खंबीर मेज आहे
सोडून मेज केवळ खुर्चीस का लढे
तो? प्रेमात सावलीच्या
सुर्यास पारखा मी अंधार ही
अताशा संगे मलाच नेतो उद्रेक
धूर्ततेचा आता अपार झाला, तो
लावतो शिडी अन, उंटीण चुंबते
तो ना साम्यवाद रुजला, नाही
समाजवादी तो धन्यवाद केवळ
पंजास आवडे तो ते गाडगिळ असो
वा, अथवा टिळक, मुटे ते नावात एक
धागा का अभय आढळे तो? गंगाधर
मुटे .........................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2275

पराक्रमी असा मी : गंगाधर मुटे

*पराक्रमी असा मी* माझ्या मनात
नाही, कसलाच भेद येतो पोटात
भूक त्याच्या, जेवून मीच घेतो
ना लोभ,मोह,माया, नाहीच
लालसाही उष्टे,जुने-पुराने
वाटून दान देतो त्याच्या
खुजेपणावर, त्यानेच मात केली
टुणकण उडून गजरा, वेणीत खोचते
तो आधार लेखनीला खंबीर मेज आहे
सोडून मेज केवळ खुर्चीस का लढे
तो? प्रेमात सावलीच्या
सुर्यास पारखा मी अंधार ही
अताशा संगे मलाच नेतो उद्रेक
धूर्ततेचा आता अपार झाला, तो
लावतो शिडी अन, उंटीण चुंबते
तो ना साम्यवाद रुजला, नाही
समाजवादी तो धन्यवाद केवळ
पंजास आवडे तो ते गाडगिळ असो
वा, अथवा टिळक, मुटे ते नावात एक
धागा का अभय आढळे तो? गंगाधर
मुटे .........................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2275

धान्य हा तर दारूसाठी माल कच्चा.. : कैलास गांधी

उंदराला मांजराची साक्ष आहे
भामट्याचे चोरट्यावर लक्ष
आहे कार्यकर्ते ठेंगणे नेते
खुजे पण कीर्ती त्याची फार
मोठा पक्ष आहे धान्य हा तर
दारूसाठी माल कच्चा तुस कोंडा
माणसाचे भक्ष आहे देवघेवीचे
चला बोलून टाकू त्याचसाठी
आतला हा कक्ष आहे शोभते ओठी
तुझ्या अस्सल शिवी पण या
तुझ्या हातात तर रुद्राक्ष
आहे
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2262

पराक्रमी असा मी : गंगाधर मुटे

*पराक्रमी असा मी* माझ्या मनात
नाही, कसलाच भेद येतो पोटात
भूक त्याच्या, जेवून मीच घेतो
ना लोभ,मोह,माया, नाहीच
लालसाही उष्टे,जुने-पुराने
वाटून दान देतो त्याच्या
खुजेपणावर, त्यानेच मात केली
टुणकण उडून गजरा, वेणीत खोचते
तो आधार लेखनीला खंबीर मेज आहे
सोडून मेज केवळ खुर्चीस का लढे
तो? प्रेमात सावलीच्या
सुर्यास पारखा मी अंधार ही
अताशा संगे मलाच नेतो उद्रेक
धूर्ततेचा आता अपार झाला, तो
लावतो शिडी अन, उंटीण चुंबते
तो ना साम्यवाद रुजला, नाही
समाजवादी तो धन्यवाद केवळ
पंजास आवडे तो ते गाडगिळ असो
वा, अथवा टिळक, मुटे ते नावात एक
धागा का अभय आढळे तो? गंगाधर
मुटे .........................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2275

शे(अ)रो शायरी, भाग-५ : दोस्ती से दुश्मनी शरमाई रहती है : मानस६

नमस्कार काव्य-प्रेमी
मित्रांनो, "हमारी दोस्ती से
दुश्मनी शरमाई रहती है' असा
मतल्यातला पहिलाच मिसरा
असलेली गझल, आणि ती आपल्याशी
ह्या लेखमालेच्या ५व्या
भागात'शेअर' करताना, आजचा
'मैत्री दिवस' हा 'मुहूर्त',
हा खरे तर परमेश्वरानेच
जुळवून आणलेला एक छान योगायोग
म्हणावा लागेल. आधी त्याचेच
आभार मानतो. असो. मित्रांनो,
अस्सल भारतीय मातीचा गंध
असलेली एका शायराची शायरी
अलिकडेच माझ्या वाचण्यात आली.
त्या शायराचे नाव आहे, मुनव्वर
राणा! त्यांची शायरी समजायला
अतिशय सोपी, आणि भारतीय
लोकजीवनातील प्रतिमा, दाखले,
कल्पना, ह्यांनी अतिशय
चित्तवेधक अश्या ढंगाने
नटलेली आहे. त्यांच्याच एका,
मला आवडलेल्या, एका गझलेची
निवड मी ह्या भागासाठी केली
आहे. गझलेचा मतला असा आहे की-
हमारी दोस्ती से दुश्मनी
शरमाई रहती है हम अकबर हैं
हमारे दिल में जोधाबाई रहती है
अकबर-जोधाबाईच्या कथेतील
ऐतिहासिक सत्य थोडा वेळ जरा
बाजूला ठेवले, तर ह्या शेरातील
भाव-सौंदर्य चटकन दिसेल. ह्या
शेराकडे जरा 'इश्किया'
ढंगाने बघावे. शायराला
अकबराचे उदात्तीकरण तर
करायचे नाही असेही एखाद्या
वेळेस वाटू शकते, पण तसे मुळीच
नसावे, किंबहुना नाहीच. शायर
हे म्हणतो आहे की खऱ्या
प्रेमावर, दोस्तीवर मी इतर
कुठल्याही प्रकारचे
शत्रुत्व, मग त्याचे मूळ
धर्म-भेद, राजकारण, किंवा इतर
काहीही का असेना, किंवा ते
कितीही कट्टर का असेना, ओवाळून
टाकायला, संपवून टाकायला तयार
आहे. आणि ही दोस्तीची भावना
इतकी उदात्त आहे की
तिच्यासमोर कुठलेही वैर
खचितच ओशाळून जाईल.
अकबर-जोधाबाईची कथा सर्वांना
माहिती आहेच, त्याविषयी जास्त
काय लिहावे? पण एक सांगू? मला
ह्या शेरात, एका अंगाने,
भारतीय संस्कृतीवर, ह्या
भूमीवर सच्चे प्रेम करणाऱ्या
अश्या एका मुसलमानाचे हृदयच
दिसले,ज्याच्यावर इथल्या
मूल्यांशी निष्ठावान
नसल्याचा बरेचदा आरोप
होतो.असो. ह्या पुढचा शेर
देखील अगदी शैलीदार आहे. शायर
म्हणतो की- किसी का पूछना कब तक
हमारी राह देखोगे हमारा
फ़ैसला जब तक कि ये बीनाई रहती
है [ बीनाई= दृष्टी ] वाह! क्या
बात है! शायराला जेंव्हा
प्रेयसी विचारते की मी तर आता
तुझ्यापासून दूर जातेय, कधी
भेट होईल कुणास ठाऊक? माझी वाट
तू कधीपर्यंत बघशील? तर शायर
म्हणतो की जोपर्यंत ईश्वराने
दिलेली ही दृष्टी शाबूत आहे
तोपर्यंत मी तुझी वाट बघेन,
प्रिये! खऱ्या अर्थाने तुझ्या
वाटेकडे डोळे लावून बसेन!...आणि
शायर 'फैसला' असे म्हणतोय,
म्हणजे मी माझ्या ह्या
इराद्यापासून कदापीही ढळणार
नाही. ह्या शेरातील
अंदाज-ए-बयाँ मला खूपच भावला.
ह्या पुढचा शेर, रुपक
अलंकाराचे एक सुंदर उदाहरण
आहे. मुनव्वर म्हणतात की- मेरी
सोहबत में भेजो ताकि इसका डर
निकल जाए बहुत सहमी हुए दरबार
में सच्चाई रहती है [ १) सोहबत =
सोबत, २) सहमी हुए= घाबरलेली ]
राजसत्तेसमोर आपली अस्मिता
विसरून सतत मान तुकविणाऱ्या,
सत्ताधीशांची निव्वळ हांजी
हांजी करणाऱ्या टिपिकल
भारतीय प्रवृत्तीला कविने
एकदम खडे बोल सुनावले आहेत.
कवि सत्याला इथे एक लहान
बालिका मानून तिला
आपल्यासोबत राज-दरबारात
पाठविण्याचे इतरांना सांगतो
आहे. तो म्हणतोय की मी दरबारात
अगदी राजालाही न घाबरता कसा
निर्भयतेने बोलतो ते तिने
बघावे, म्हणजे तिचे भयच निघून
जाईल. सत्य-प्रिय असून सुद्धा
सत्तेसमोर ते निर्भयपणे
मांडण्याची भल्या-भल्यांची
हिंमत होत नाही. अश्या
सर्वांचे धैर्यच शायर ह्या
शेरातून वाढवतो आहे. कविची,
कितीही अप्रिय सत्य, अगदी
निडरपणे मांडण्याची वृतीच
ह्यात दिसून येते. सही लिहिला
आहे शेर! कुठल्याही परिपूर्ण
गोष्टीला अपूर्णतेची एक झालर
असतेच, हे जीवनातील नेहमी
प्रत्ययास येणारे एक सत्य
पुढील शेरात खूप छान व्यक्त
झालेय गिले-शिकवे ज़रूरी हैं
अगर सच्ची महब्बत है जहाँ पानी
बहुत गहरा हो थोड़ी काई रहती
है [ काई= शेवाळ ] शायराने इथे
अतिशय गाढ प्रेमाला अत्यंत
गहिऱ्या पाण्याची, डोहाची
उपमा दिलीय, आणि अश्या प्रीतीत
एकमेकांविषयी अधून-मधून
होणाऱ्या लहान-सहान
तक्रारींना पाण्यावरील
शेवाळाची उपमा दिलीय! वाह! काय
कल्पना-विलास आहे! आपणही
बरेचदा हा अनुभव घेतला असेल,
की एखादा वेळेस अगदी स्थिर,
शांत पाणी पाहिले की त्यावर
थोडेसे शेवाळ कुठे ना कुठे
दिसतेच आणि आपण बहुदा असेच
म्हणतो की इथे पाणी खोल असावे,
किंवा इथे नक्कीच डोह असला
पाहिजे, येथील खोलीचा अंदाज
येत नाही. खरे प्रेम असेल तर,
किंबहुना तरच, असे लहान-सहान
खटके उडणार, हेच कवि सांगतोय.
आणि त्याशिवाय खऱ्या
प्रेमाला रंग सुद्धा येत नाही,
हेही तितकेच खरे! ह्यापुढील
शेर तर अतिशय दर्दभरा आहे. कवि
म्हणतोय की- बस इक दिन फूट कर
रोया था मैं तेरी महब्बत में
मगर आवाज़ मेरी आजतक भर्राई
रहती है हे प्रिये , तुझ्या
विरहाच्या दु:खात मी कधी-काळी
एकदाच खूप रडलो होतो, पण तो घाव,
त्या वेदना, ती व्यथा, इतका काळ
लोटला तरी इतकी गडद आहे की,
आजही माझा आवाज गदगदलेलाच
भासतो, माझा स्वर अजूनही कातर
वाटतो. कई साल गुजर गये, लेकिन
यह जख्म अभीभी हरा है! खरेच,
एकदम आर-पार जाणारा शेर आहे!
असो. भारतीय संस्कृतीतील
भावजई आणि दीर ह्या पवित्र
नात्याचा अतिशय कलात्मक
ढंगाने ह्या गझलेच्या
शेवटच्या शेरात मुनव्वर राणा
ह्यांनी दाखला दिलाय. ते
म्हणतात की- ख़ुदा महफ़ूज़
रक्खे मुल्क को गन्दी सियासत
से शराबी देवरों के बीच में
भौजाई रहती है [१) महफ़ूज =
सुरक्षित, २) सियासत= राजकारण ]
ह्या शेरात भावजाई हे
सत-प्रवृत्तीचे प्रतीक असून,
'शराबी देवर' हा
अप-प्रवृत्तीचे प्रतीक आहे.
आणि ह्या कुठल्याही समाजात
एकत्र असणारच, आणि आज तर
सत-प्रवृत्तींना
अप-प्रवृत्तींचा विळखाच पडला
आहे. पण ह्या देशाची संस्कृती
इतकी महान आहे की सत-प्रवृत्ती
ही अप-प्रवृत्तीलाला नेहमीच
मोठ्या मनाने माफ करत आलेली
आहे, आणि म्हणूनच सज्जन व
दुर्जन आपल्या इथे
गुण्या-गोविंदाने नांदत आहेत.
सामाजिक सलोखा अजूनही टिकून
आहे आपल्या इथे, हे एक आश्चर्य
असले तरी! पण ह्या देशातील
राजकारणी लोक इतके घाणेरडे
आहेत, की ते दुर्जनांना
सज्जनांविरुद्ध भडकवून
इथल्या लोकांची निकोप मने,
त्यांच्यातील सलोखा ,आपल्या
स्वार्थासाठी कायमचे कलुषित
करायला कमी करणार नाहीत.
म्हणून शायर देवाला
प्रार्थना करतोय की हे ईश्वरा,
माझ्या देशाला तू अश्या
अत्यंत हीन, घाणेरड्या
राजकारणापासून सुरक्षीत ठेव!
चला तर, आता आपला निरोप घेतो.
बाय बाय! आपल्या सर्वांना
मैत्री-दिनाच्या अनेक
शुभ-कामना! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2274

पराक्रमी असा मी : गंगाधर मुटे

*पराक्रमी असा मी* माझ्या मनात
नाही, कसलाच भेद येतो पोटात
भूक त्याच्या, जेवून मीच घेतो
ना लोभ,मोह,माया, नाहीच
लालसाही उष्टे,जुने-पुराने
वाटून दान देतो त्याच्या
खुजेपणावर, त्यानेच मात केली
टुणकण उडून गजरा, वेणीत खोचते
तो आधार लेखनीला खंबीर मेज आहे
सोडून मेज केवळ खुर्चीस का लढे
तो? प्रेमात सावलीच्या
सुर्यास पारखा मी अंधार ही
अताशा संगे मलाच नेतो उद्रेक
धूर्ततेचा आता अपार झाला, तो
लावतो शिडी अन, उंटीण चुंबते
तो ना साम्यवाद रुजला, नाही
समाजवादी तो धन्यवाद केवळ
पंजास आवडे तो ते गाडगिळ असो
वा, अथवा टिळक, मुटे ते नावात एक
धागा का अभय आढळे तो? गंगाधर
मुटे .........................................
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/

शे(अ)रो शायरी, भाग-५ : दोस्ती से दुश्मनी शरमाई रहती है : मानस६

नमस्कार काव्य-प्रेमी
मित्रांनो, "हमारी दोस्ती से
दुश्मनी शरमाई रहती है' असा
मतल्यातला पहिलाच मिसरा
असलेली गझल, आणि ती आपल्याशी
ह्या लेखमालेच्या ५व्या
भागात'शेअर' करताना, आजचा
'मैत्री दिवस' हा 'मुहूर्त',
हा खरे तर परमेश्वरानेच
जुळवून आणलेला एक छान योगायोग
म्हणावा लागेल. आधी त्याचेच
आभार मानतो. असो. मित्रांनो,
अस्सल भारतीय मातीचा गंध
असलेली एका शायराची शायरी
अलिकडेच माझ्या वाचण्यात आली.
त्या शायराचे नाव आहे, मुनव्वर
राणा! त्यांची शायरी समजायला
अतिशय सोपी, आणि भारतीय
लोकजीवनातील प्रतिमा, दाखले,
कल्पना, ह्यांनी अतिशय
चित्तवेधक अश्या ढंगाने
नटलेली आहे. त्यांच्याच एका,
मला आवडलेल्या, एका गझलेची
निवड मी ह्या भागासाठी केली
आहे. गझलेचा मतला असा आहे की-
हमारी दोस्ती से दुश्मनी
शरमाई रहती है हम अकबर हैं
हमारे दिल में जोधाबाई रहती है
अकबर-जोधाबाईच्या कथेतील
ऐतिहासिक सत्य थोडा वेळ जरा
बाजूला ठेवले, तर ह्या शेरातील
भाव-सौंदर्य चटकन दिसेल. ह्या
शेराकडे जरा 'इश्किया'
ढंगाने बघावे. शायराला
अकबराचे उदात्तीकरण तर
करायचे नाही असेही एखाद्या
वेळेस वाटू शकते, पण तसे मुळीच
नसावे, किंबहुना नाहीच. शायर
हे म्हणतो आहे की खऱ्या
प्रेमावर, दोस्तीवर मी इतर
कुठल्याही प्रकारचे
शत्रुत्व, मग त्याचे मूळ
धर्म-भेद, राजकारण, किंवा इतर
काहीही का असेना, किंवा ते
कितीही कट्टर का असेना, ओवाळून
टाकायला, संपवून टाकायला तयार
आहे. आणि ही दोस्तीची भावना
इतकी उदात्त आहे की
तिच्यासमोर कुठलेही वैर
खचितच ओशाळून जाईल.
अकबर-जोधाबाईची कथा सर्वांना
माहिती आहेच, त्याविषयी जास्त
काय लिहावे? पण एक सांगू? मला
ह्या शेरात, एका अंगाने,
भारतीय संस्कृतीवर, ह्या
भूमीवर सच्चे प्रेम करणाऱ्या
अश्या एका मुसलमानाचे हृदयच
दिसले,ज्याच्यावर इथल्या
मूल्यांशी निष्ठावान
नसल्याचा बरेचदा आरोप
होतो.असो. ह्या पुढचा शेर
देखील अगदी शैलीदार आहे. शायर
म्हणतो की- किसी का पूछना कब तक
हमारी राह देखोगे हमारा
फ़ैसला जब तक कि ये बीनाई रहती
है [ बीनाई= दृष्टी ] वाह! क्या
बात है! शायराला जेंव्हा
प्रेयसी विचारते की मी तर आता
तुझ्यापासून दूर जातेय, कधी
भेट होईल कुणास ठाऊक? माझी वाट
तू कधीपर्यंत बघशील? तर शायर
म्हणतो की जोपर्यंत ईश्वराने
दिलेली ही दृष्टी शाबूत आहे
तोपर्यंत मी तुझी वाट बघेन,
प्रिये! खऱ्या अर्थाने तुझ्या
वाटेकडे डोळे लावून बसेन!...आणि
शायर 'फैसला' असे म्हणतोय,
म्हणजे मी माझ्या ह्या
इराद्यापासून कदापीही ढळणार
नाही. ह्या शेरातील
अंदाज-ए-बयाँ मला खूपच भावला.
ह्या पुढचा शेर, रुपक
अलंकाराचे एक सुंदर उदाहरण
आहे. मुनव्वर म्हणतात की- मेरी
सोहबत में भेजो ताकि इसका डर
निकल जाए बहुत सहमी हुए दरबार
में सच्चाई रहती है [ १) सोहबत =
सोबत, २) सहमी हुए= घाबरलेली ]
राजसत्तेसमोर आपली अस्मिता
विसरून सतत मान तुकविणाऱ्या,
सत्ताधीशांची निव्वळ हांजी
हांजी करणाऱ्या टिपिकल
भारतीय प्रवृत्तीला कविने
एकदम खडे बोल सुनावले आहेत.
कवि सत्याला इथे एक लहान
बालिका मानून तिला
आपल्यासोबत राज-दरबारात
पाठविण्याचे इतरांना सांगतो
आहे. तो म्हणतोय की मी दरबारात
अगदी राजालाही न घाबरता कसा
निर्भयतेने बोलतो ते तिने
बघावे, म्हणजे तिचे भयच निघून
जाईल. सत्य-प्रिय असून सुद्धा
सत्तेसमोर ते निर्भयपणे
मांडण्याची भल्या-भल्यांची
हिंमत होत नाही. अश्या
सर्वांचे धैर्यच शायर ह्या
शेरातून वाढवतो आहे. कविची,
कितीही अप्रिय सत्य, अगदी
निडरपणे मांडण्याची वृतीच
ह्यात दिसून येते. सही लिहिला
आहे शेर! कुठल्याही परिपूर्ण
गोष्टीला अपूर्णतेची एक झालर
असतेच, हे जीवनातील नेहमी
प्रत्ययास येणारे एक सत्य
पुढील शेरात खूप छान व्यक्त
झालेय गिले-शिकवे ज़रूरी हैं
अगर सच्ची महब्बत है जहाँ पानी
बहुत गहरा हो थोड़ी काई रहती
है [ काई= शेवाळ ] शायराने इथे
अतिशय गाढ प्रेमाला अत्यंत
गहिऱ्या पाण्याची, डोहाची
उपमा दिलीय, आणि अश्या प्रीतीत
एकमेकांविषयी अधून-मधून
होणाऱ्या लहान-सहान
तक्रारींना पाण्यावरील
शेवाळाची उपमा दिलीय! वाह! काय
कल्पना-विलास आहे! आपणही
बरेचदा हा अनुभव घेतला असेल,
की एखादा वेळेस अगदी स्थिर,
शांत पाणी पाहिले की त्यावर
थोडेसे शेवाळ कुठे ना कुठे
दिसतेच आणि आपण बहुदा असेच
म्हणतो की इथे पाणी खोल असावे,
किंवा इथे नक्कीच डोह असला
पाहिजे, येथील खोलीचा अंदाज
येत नाही. खरे प्रेम असेल तर,
किंबहुना तरच, असे लहान-सहान
खटके उडणार, हेच कवि सांगतोय.
आणि त्याशिवाय खऱ्या
प्रेमाला रंग सुद्धा येत नाही,
हेही तितकेच खरे! ह्यापुढील
शेर तर अतिशय दर्दभरा आहे. कवि
म्हणतोय की- बस इक दिन फूट कर
रोया था मैं तेरी महब्बत में
मगर आवाज़ मेरी आजतक भर्राई
रहती है हे प्रिये , तुझ्या
विरहाच्या दु:खात मी कधी-काळी
एकदाच खूप रडलो होतो, पण तो घाव,
त्या वेदना, ती व्यथा, इतका काळ
लोटला तरी इतकी गडद आहे की,
आजही माझा आवाज गदगदलेलाच
भासतो, माझा स्वर अजूनही कातर
वाटतो. कई साल गुजर गये, लेकिन
यह जख्म अभीभी हरा है! खरेच,
एकदम आर-पार जाणारा शेर आहे!
असो. भारतीय संस्कृतीतील
भावजई आणि दीर ह्या पवित्र
नात्याचा अतिशय कलात्मक
ढंगाने ह्या गझलेच्या
शेवटच्या शेरात मुनव्वर राणा
ह्यांनी दाखला दिलाय. ते
म्हणतात की- ख़ुदा महफ़ूज़
रक्खे मुल्क को गन्दी सियासत
से शराबी देवरों के बीच में
भौजाई रहती है [१) महफ़ूज =
सुरक्षित, २) सियासत= राजकारण ]
ह्या शेरात भावजाई हे
सत-प्रवृत्तीचे प्रतीक असून,
'शराबी देवर' हा
अप-प्रवृत्तीचे प्रतीक आहे.
आणि ह्या कुठल्याही समाजात
एकत्र असणारच, आणि आज तर
सत-प्रवृत्तींना
अप-प्रवृत्तींचा विळखाच पडला
आहे. पण ह्या देशाची संस्कृती
इतकी महान आहे की सत-प्रवृत्ती
ही अप-प्रवृत्तीलाला नेहमीच
मोठ्या मनाने माफ करत आलेली
आहे, आणि म्हणूनच सज्जन व
दुर्जन आपल्या इथे
गुण्या-गोविंदाने नांदत आहेत.
सामाजिक सलोखा अजूनही टिकून
आहे आपल्या इथे, हे एक आश्चर्य
असले तरी! पण ह्या देशातील
राजकारणी लोक इतके घाणेरडे
आहेत, की ते दुर्जनांना
सज्जनांविरुद्ध भडकवून
इथल्या लोकांची निकोप मने,
त्यांच्यातील सलोखा ,आपल्या
स्वार्थासाठी कायमचे कलुषित
करायला कमी करणार नाहीत.
म्हणून शायर देवाला
प्रार्थना करतोय की हे ईश्वरा,
माझ्या देशाला तू अश्या
अत्यंत हीन, घाणेरड्या
राजकारणापासून सुरक्षीत ठेव!
चला तर, आता आपला निरोप घेतो.
बाय बाय! आपल्या सर्वांना
मैत्री-दिनाच्या अनेक
शुभ-कामना! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2274

शे(अ)रो शायरी, भाग-५ : दोस्ती से दुश्मनी शरमाई रहती है : मानस६

नमस्कार काव्य-प्रेमी
मित्रांनो, "हमारी दोस्ती से
दुश्मनी शरमाई रहती है' असा
मतल्यातला पहिलाच मिसरा
असलेली गझल, आणि ती आपल्याशी
ह्या लेखमालेच्या ५व्या
भागात'शेअर' करताना, आजचा
'मैत्री दिवस' हा 'मुहूर्त',
हा खरे तर परमेश्वरानेच
जुळवून आणलेला एक छान योगायोग
म्हणावा लागेल. आधी त्याचेच
आभार मानतो. असो. मित्रांनो,
अस्सल भारतीय मातीचा गंध
असलेली एका शायराची शायरी
अलिकडेच माझ्या वाचण्यात आली.
त्या शायराचे नाव आहे, मुनव्वर
राणा! त्यांची शायरी समजायला
अतिशय सोपी, आणि भारतीय
लोकजीवनातील प्रतिमा, दाखले,
कल्पना, ह्यांनी अतिशय
चित्तवेधक अश्या ढंगाने
नटलेली आहे. त्यांच्याच एका,
मला आवडलेल्या, एका गझलेची
निवड मी ह्या भागासाठी केली
आहे. गझलेचा मतला असा आहे की-
हमारी दोस्ती से दुश्मनी
शरमाई रहती है हम अकबर हैं
हमारे दिल में जोधाबाई रहती है
अकबर-जोधाबाईच्या कथेतील
ऐतिहासिक सत्य थोडा वेळ जरा
बाजूला ठेवले, तर ह्या शेरातील
भाव-सौंदर्य चटकन दिसेल. ह्या
शेराकडे जरा 'इश्किया'
ढंगाने बघावे. शायराला
अकबराचे उदात्तीकरण तर
करायचे नाही असेही एखाद्या
वेळेस वाटू शकते, पण तसे मुळीच
नसावे, किंबहुना नाहीच. शायर
हे म्हणतो आहे की खऱ्या
प्रेमावर, दोस्तीवर मी इतर
कुठल्याही प्रकारचे
शत्रुत्व, मग त्याचे मूळ
धर्म-भेद, राजकारण, किंवा इतर
काहीही का असेना, किंवा ते
कितीही कट्टर का असेना, ओवाळून
टाकायला, संपवून टाकायला तयार
आहे. आणि ही दोस्तीची भावना
इतकी उदात्त आहे की
तिच्यासमोर कुठलेही वैर
खचितच ओशाळून जाईल.
अकबर-जोधाबाईची कथा सर्वांना
माहिती आहेच, त्याविषयी जास्त
काय लिहावे? पण एक सांगू? मला
ह्या शेरात, एका अंगाने,
भारतीय संस्कृतीवर, ह्या
भूमीवर सच्चे प्रेम करणाऱ्या
अश्या एका मुसलमानाचे हृदयच
दिसले,ज्याच्यावर इथल्या
मूल्यांशी निष्ठावान
नसल्याचा बरेचदा आरोप
होतो.असो. ह्या पुढचा शेर
देखील अगदी शैलीदार आहे. शायर
म्हणतो की- किसी का पूछना कब तक
हमारी राह देखोगे हमारा
फ़ैसला जब तक कि ये बीनाई रहती
है [ बीनाई= दृष्टी ] वाह! क्या
बात है! शायराला जेंव्हा
प्रेयसी विचारते की मी तर आता
तुझ्यापासून दूर जातेय, कधी
भेट होईल कुणास ठाऊक? माझी वाट
तू कधीपर्यंत बघशील? तर शायर
म्हणतो की जोपर्यंत ईश्वराने
दिलेली ही दृष्टी शाबूत आहे
तोपर्यंत मी तुझी वाट बघेन,
प्रिये! खऱ्या अर्थाने तुझ्या
वाटेकडे डोळे लावून बसेन!...आणि
शायर 'फैसला' असे म्हणतोय,
म्हणजे मी माझ्या ह्या
इराद्यापासून कदापीही ढळणार
नाही. ह्या शेरातील
अंदाज-ए-बयाँ मला खूपच भावला.
ह्या पुढचा शेर, रुपक
अलंकाराचे एक सुंदर उदाहरण
आहे. मुनव्वर म्हणतात की- मेरी
सोहबत में भेजो ताकि इसका डर
निकल जाए बहुत सहमी हुए दरबार
में सच्चाई रहती है [ १) सोहबत =
सोबत, २) सहमी हुए= घाबरलेली ]
राजसत्तेसमोर आपली अस्मिता
विसरून सतत मान तुकविणाऱ्या,
सत्ताधीशांची निव्वळ हांजी
हांजी करणाऱ्या टिपिकल
भारतीय प्रवृत्तीला कविने
एकदम खडे बोल सुनावले आहेत.
कवि सत्याला इथे एक लहान
बालिका मानून तिला
आपल्यासोबत राज-दरबारात
पाठविण्याचे इतरांना सांगतो
आहे. तो म्हणतोय की मी दरबारात
अगदी राजालाही न घाबरता कसा
निर्भयतेने बोलतो ते तिने
बघावे, म्हणजे तिचे भयच निघून
जाईल. सत्य-प्रिय असून सुद्धा
सत्तेसमोर ते निर्भयपणे
मांडण्याची भल्या-भल्यांची
हिंमत होत नाही. अश्या
सर्वांचे धैर्यच शायर ह्या
शेरातून वाढवतो आहे. कविची,
कितीही अप्रिय सत्य, अगदी
निडरपणे मांडण्याची वृतीच
ह्यात दिसून येते. सही लिहिला
आहे शेर! कुठल्याही परिपूर्ण
गोष्टीला अपूर्णतेची एक झालर
असतेच, हे जीवनातील नेहमी
प्रत्ययास येणारे एक सत्य
पुढील शेरात खूप छान व्यक्त
झालेय गिले-शिकवे ज़रूरी हैं
अगर सच्ची महब्बत है जहाँ पानी
बहुत गहरा हो थोड़ी काई रहती
है [ काई= शेवाळ ] शायराने इथे
अतिशय गाढ प्रेमाला अत्यंत
गहिऱ्या पाण्याची, डोहाची
उपमा दिलीय, आणि अश्या प्रीतीत
एकमेकांविषयी अधून-मधून
होणाऱ्या लहान-सहान
तक्रारींना पाण्यावरील
शेवाळाची उपमा दिलीय! वाह! काय
कल्पना-विलास आहे! आपणही
बरेचदा हा अनुभव घेतला असेल,
की एखादा वेळेस अगदी स्थिर,
शांत पाणी पाहिले की त्यावर
थोडेसे शेवाळ कुठे ना कुठे
दिसतेच आणि आपण बहुदा असेच
म्हणतो की इथे पाणी खोल असावे,
किंवा इथे नक्कीच डोह असला
पाहिजे, येथील खोलीचा अंदाज
येत नाही. खरे प्रेम असेल तर,
किंबहुना तरच, असे लहान-सहान
खटके उडणार, हेच कवि सांगतोय.
आणि त्याशिवाय खऱ्या
प्रेमाला रंग सुद्धा येत नाही,
हेही तितकेच खरे! ह्यापुढील
शेर तर अतिशय दर्दभरा आहे. कवि
म्हणतोय की- बस इक दिन फूट कर
रोया था मैं तेरी महब्बत में
मगर आवाज़ मेरी आजतक भर्राई
रहती है हे प्रिये , तुझ्या
विरहाच्या दु:खात मी कधी-काळी
एकदाच खूप रडलो होतो, पण तो घाव,
त्या वेदना, ती व्यथा, इतका काळ
लोटला तरी इतकी गडद आहे की,
आजही माझा आवाज गदगदलेलाच
भासतो, माझा स्वर अजूनही कातर
वाटतो. कई साल गुजर गये, लेकिन
यह जख्म अभीभी हरा है! खरेच,
एकदम आर-पार जाणारा शेर आहे!
असो. भारतीय संस्कृतीतील
भावजई आणि दीर ह्या पवित्र
नात्याचा अतिशय कलात्मक
ढंगाने ह्या गझलेच्या
शेवटच्या शेरात मुनव्वर राणा
ह्यांनी दाखला दिलाय. ते
म्हणतात की- ख़ुदा महफ़ूज़
रक्खे मुल्क को गन्दी सियासत
से शराबी देवरों के बीच में
भौजाई रहती है [१) महफ़ूज =
सुरक्षित, २) सियासत= राजकारण ]
ह्या शेरात भावजाई हे
सत-प्रवृत्तीचे प्रतीक असून,
'शराबी देवर' हा
अप-प्रवृत्तीचे प्रतीक आहे.
आणि ह्या कुठल्याही समाजात
एकत्र असणारच, पण ह्या देशाची
संस्कृती इतकी महान आहे की
सत-प्रवृत्ती ही
अप-प्रवृत्तीलाला नेहमीच
मोठ्या मनाने माफ करत आलेली
आहे, आणि म्हणूनच त्या एकत्र
गुण्या-गोविंदाने नांदत आहेत.
त्यांच्यातील नाते नेहमीच
निर्मळ राहिले आहे, हे एक
आश्चर्य असले तरी! पण ह्या
देशातील राजकारणी लोक इतके
घाणेरडे आहेत, की ते इथल्या
लोकांची नितळ मने,
त्यांच्यातील स्वच्छ नाते,
आपल्या स्वार्थासाठी कलुषित
करायला कमी करणार नाहीत.
म्हणून शायर देवाला
प्रार्थना करतोय की हे ईश्वरा,
माझ्या देशाला तू अश्या
अत्यंत हीन, घाणेरड्या
राजकारणापासून सुरक्षीत ठेव!
चला तर, आता आपला निरोप घेतो.
बाय बाय! आपल्या सर्वांना
मैत्री-दिनाच्या अनेक
शुभ-कामना! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/2274

शे(अ)रो शायरी, भाग-५ : दोस्ती से दुश्मनी शरमाई रहती है : मानस६

नमस्कार काव्य-प्रेमी
मित्रांनो, "हमारी दोस्ती से
दुश्मनी शरमाई रहती है' असा
मतल्यातला पहिलाच मिसरा
असलेली गझल, आणि ती आपल्याशी
ह्या लेखमालेच्या ५व्या
भागात'शेअर' करताना, आजचा
'मैत्री दिवस' हा 'मुहूर्त',
हा खरे तर परमेश्वरानेच
जुळवून आणलेला एक छान योगायोग
म्हणावा लागेल. आधी त्याचेच
आभार मानतो. असो. मित्रांनो,
अस्सल भारतीय मातीचा गंध
असलेली एका शायराची शायरी
अलिकडेच माझ्या वाचण्यात आली.
त्या शायराचे नाव आहे, मुनव्वर
राणा! त्यांची शायरी समजायला
अतिशय सोपी, आणि भारतीय
लोकजीवनातील प्रतिमा, दाखले,
कल्पना, ह्यांनी अतिशय
चित्तवेधक अश्या ढंगाने
नटलेली आहे. त्यांच्याच एका,
मला आवडलेल्या, एका गझलेची
निवड मी ह्या भागासाठी केली
आहे. गझलेचा मतला असा आहे की-
हमारी दोस्ती से दुश्मनी
शरमाई रहती है हम अकबर हैं
हमारे दिल में जोधाबाई रहती है
अकबर-जोधाबाईच्या कथेतील
ऐतिहासिक सत्य थोडा वेळ जरा
बाजूला ठेवले, तर ह्या शेरातील
भाव-सौंदर्य चटकन दिसेल. ह्या
शेराकडे जरा 'इश्किया'
ढंगाने बघावे. शायराला
अकबराचे उदात्तीकरण तर
करायचे नाही असेही एखाद्या
वेळेस वाटू शकते, पण तसे मुळीच
नसावे, किंबहुना नाहीच. शायर
हे म्हणतो आहे की खऱ्या
प्रेमावर, दोस्तीवर मी इतर
कुठल्याही प्रकारचे
शत्रुत्व, मग त्याचे मूळ
धर्म-भेद, राजकारण, किंवा इतर
काहीही का असेना, किंवा ते
कितीही कट्टर का असेना, ओवाळून
टाकायला, संपवून टाकायला तयार
आहे. आणि ही दोस्तीची भावना
इतकी उदात्त आहे की
तिच्यासमोर कुठलेही वैर
खचितच ओशाळून जाईल.
अकबर-जोधाबाईची कथा सर्वांना
माहिती आहेच, त्याविषयी जास्त
काय लिहावे? पण एक सांगू? मला
ह्या शेरात, एका अंगाने,
भारतीय संस्कृतीवर, ह्या
भूमीवर सच्चे प्रेम करणाऱ्या
अश्या एका मुसलमानाचे हृदयच
दिसले,ज्याच्यावर इथल्या
मूल्यांशी निष्ठावान
नसल्याचा बरेचदा आरोप
होतो.असो. ह्या पुढचा शेर
देखील अगदी शैलीदार आहे. शायर
म्हणतो की- किसी का पूछना कब तक
हमारी राह देखोगे हमारा
फ़ैसला जब तक कि ये बीनाई रहती
है [ बीनाई= दृष्टी ] वाह! क्या
बात है! शायराला जेंव्हा
प्रेयसी विचारते की मी तर आता
तुझ्यापासून दूर जातेय, कधी
भेट होईल कुणास ठाऊक? माझी वाट
तू कधीपर्यंत बघशील? तर शायर
म्हणतो की जोपर्यंत ईश्वराने
दिलेली ही दृष्टी शाबूत आहे
तोपर्यंत मी तुझी वाट बघेन,
प्रिये! खऱ्या अर्थाने तुझ्या
वाटेकडे डोळे लावून बसेन!...आणि
शायर 'फैसला' असे म्हणतोय,
म्हणजे मी माझ्या ह्या
इराद्यापासून कदापीही ढळणार
नाही. ह्या शेरातील
अंदाज-ए-बयाँ मला खूपच भावला.
ह्या पुढचा शेर, रुपक
अलंकाराचे एक सुंदर उदाहरण
आहे. मुनव्वर म्हणतात की- मेरी
सोहबत में भेजो ताकि इसका डर
निकल जाए बहुत सहमी हुए दरबार
में सच्चाई रहती है [ १) सोहबत =
सोबत, २) सहमी हुए= घाबरलेली ]
राजसत्तेसमोर आपली अस्मिता
विसरून सतत मान तुकविणाऱ्या,
सत्ताधीशांची निव्वळ हांजी
हांजी करणाऱ्या टिपिकल
भारतीय प्रवृत्तीला कविने
एकदम खडे बोल सुनावले आहेत.
कवि सत्याला इथे एक लहान
बालिका मानून तिला
आपल्यासोबत राज-दरबारात
पाठविण्याचे इतरांना सांगतो
आहे. तो म्हणतोय की मी दरबारात
अगदी राजालाही न घाबरता कसा
निर्भयतेने बोलतो ते तिने
बघावे, म्हणजे तिचे भयच निघून
जाईल. सत्य-प्रिय असून सुद्धा
सत्तेसमोर ते निर्भयपणे
मांडण्याची भल्या-भल्यांची
हिंमत होत नाही. अश्या
सर्वांचे धैर्यच शायर ह्या
शेरातून वाढवतो आहे. कविची,
कितीही अप्रिय सत्य, अगदी
निडरपणे मांडण्याची वृतीच
ह्यात दिसून येते. सही लिहिला
आहे शेर! कुठल्याही परिपूर्ण
गोष्टीला अपूर्णतेची एक झालर
असतेच, हे जीवनातील नेहमी
प्रत्ययास येणारे एक सत्य
पुढील शेरात खूप छान व्यक्त
झालेय गिले-शिकवे ज़रूरी हैं
अगर सच्ची महब्बत है जहाँ पानी
बहुत गहरा हो थोड़ी काई रहती
है [ काई= शेवाळ ] शायराने इथे
अतिशय गाढ प्रेमाला अत्यंत
गहिऱ्या पाण्याची, डोहाची
उपमा दिलीय, आणि अश्या प्रीतीत
एकमेकांविषयी अधून-मधून
होणाऱ्या लहान-सहान
तक्रारींना पाण्यावरील
शेवाळाची उपमा दिलीय! वाह! काय
कल्पना-विलास आहे! आपणही
बरेचदा हा अनुभव घेतला असेल,
की एखादा वेळेस अगदी स्थिर,
शांत पाणी पाहिले की त्यावर
थोडेसे शेवाळ कुठे ना कुठे
दिसतेच आणि आपण बहुदा असेच
म्हणतो की इथे पाणी खोल असावे,
किंवा इथे नक्कीच डोह असला
पाहिजे, येथील खोलीचा अंदाज
येत नाही. खरे प्रेम असेल तर,
किंबहुना तरच, असे लहान-सहान
खटके उडणार, हेच कवि सांगतोय.
आणि त्याशिवाय खऱ्या
प्रेमाला रंग सुद्धा येत नाही,
हेही तितकेच खरे! ह्यापुढील
शेर तर अतिशय दर्दभरा आहे. कवि
म्हणतोय की- बस इक दिन फूट कर
रोया था मैं तेरी महब्बत में
मगर आवाज़ मेरी आजतक भर्राई
रहती है हे प्रिये , तुझ्या
विरहाच्या दु:खात मी कधी-काळी
एकदाच खूप रडलो होतो, पण तो घाव,
त्या वेदना, ती व्यथा, इतका काळ
लोटला तरी इतकी गडद आहे की,
आजही माझा आवाज गदगदलेलाच
भासतो, माझा स्वर अजूनही कातर
वाटतो. कई साल गुजर गये, लेकिन
यह जख्म अभीभी हरा है! खरेच,
एकदम आर-पार जाणारा शेर आहे!
असो. भारतीय संस्कृतीतील
भावजई आणि दीर ह्या पवित्र
नात्याचा अतिशय कलात्मक
ढंगाने ह्या गझलेच्या
शेवटच्या शेरात मुनव्वर राणा
ह्यांनी दाखला दिलाय. ते
म्हणतात की- ख़ुदा महफ़ूज़
रक्खे मुल्क को गन्दी सियासत
से शराबी देवरों के बीच में
भौजाई रहती है [१) महफ़ूज =
सुरक्षित, २) सियासत= राजकारण ]
ह्या शेरात भावजाई हे
सत-प्रवृत्तीचे प्रतीक असून,
'शराबी देवर' हा
अप-प्रवृत्तीचे प्रतीक आहे.
आणि ह्या कुठल्याही समाजात
एकत्र असणारच, पण ह्या देशाची
संस्कृती इतकी महान आहे की
सत-प्रवृत्ती ही
अप-प्रवृत्तीलाला नेहमीच
मोठ्या मनाने माफ करत आलेली
आहे, आणि म्हणूनच त्या एकत्र
गुण्या-गोविंदाने नांदत आहेत.
त्यांच्यातील नाते नेहमीच
निर्मळ राहिले आहे, हे एक
आश्चर्य असले तरी! पण ह्या
देशातील राजकारणी लोक इतके
घाणेरडे आहेत, की ते इथल्या
लोकांची नितळ मने,
त्यांच्यातील स्वच्छ नाते,
आपल्या स्वार्थासाठी कलुषित
करायला कमी करणार नाहीत.
म्हणून शायर देवाला
प्रार्थना करतोय की हे ईश्वरा,
माझ्या देशाला तू अश्या
अत्यंत हीन, घाणेरड्या
राजकारणापासून सुरक्षीत ठेव!
चला तर, आता आपला निरोप घेतो.
बाय बाय! आपल्या सर्वांना
मैत्री-दिनाच्या अनेक
शुभ-कामना! -मानस६
'सुरेशभट.इन'वरील दुवा:
http://www.sureshbhat.in/node/